Drzewka bonsai wyróżniają się niezwykle dekoracyjną formą, dzięki czemu mogą stanowić oryginalny element wnętrza. Czym jest formowanie bonsai? Jak dbać o drzewko bonsai? Przedstawiamy kompleksowy poradnik dla każdego, zawierający wskazówki od A do Z.
Drzewko bonsai – co to dokładnie jest? Podstawowa definicja
W wolnym tłumaczeniu drzewko bonsai to „drzewo w pojemniku”. Bonsai (lub penjing) jest tak naprawdę sztuką miniaturyzacji drzew i krzewów, którą zapoczątkowano w Chinach. Powstałe w ten sposób rośliny umieszcza się w płaskich pojemnikach, przez co ich system korzeniowy ulega mocnemu zredukowaniu. Najbardziej zaangażowani hodowcy dążą do uzyskania doskonałej formy drzewka nawet przez kilkadziesiąt lat.
W sztuce bonsai wyróżnia się kilkanaście stylów formowania, główne z nich to:
- Chokkan – inaczej regularny i wyprostowany. Jest to przewodni styl. Drzewko cechuje się mocnym, prostym pniem z gałęziami uformowanymi na kształt piramidy,
- Shakan – styl pochylony. Ta forma jest dość prosta do uzyskania, dzięki czemu poleca się ją osobom początkującym,
- Moyogi – styl wyprostowany nieregularny. Efekt jest nieco podobny do Chokkan, jednak pień nie jest idealnie prosty,
- Fukinagashi – inaczej zwany stylem ukształtowanym przez wiatr. Gałęzie wygięte są tylko w jedną stronę (tak, jakby stale działał na nie wiatr wiejący z tylko jednego kierunku), co daje roślinie nadzwyczaj ciekawy wygląd.
Drzewka bonsai – jakie to gatunki roślin?
Pod pojęciem drzewka bonsai nie kryją się żadne konkretne gatunki. Co ciekawe, można je stworzyć niemal z każdej rośliny. Wystarczy, aby miała ona niewielkie liście, dość giętkie, zdrewniałe pędy oraz wyraźny pień. Jeżeli jesteś osobą początkującą w tego typu hodowli, najlepiej wybierz roślinę łatwą w pielęgnacji, na przykład: fikus, cyprys, szeflerę czy grubosza.
Do bonsai świetnie nadadzą się również popularne drzewa i krzewy, jeśli więc chcesz uformować drzewko w ogrodzie, wybierz gatunki takie jak np. klon, świerk, miłorząb, buk lub jałowiec. Ponadto możesz stworzyć drzewko kwitnące – w tym celu wykorzystaj jabłoń, gardenię, cytrusy i tym podobne.
Pielęgnacja żywego drzewka bonsai ze sklepu
Szczegóły pielęgnacji bonsai zależą od konkretnego gatunku, jaki wybierzesz. Poza tym zabiegi będą się różnić w zależności od miejsca hodowli – czy będzie to mieszkanie, czy ogród. Spróbujmy jednak zebrać podstawowe informacje dotyczące zapewnienia odpowiednich warunków do prawidłowego wzrostu rośliny.
Stanowisko i temperatura dla bonsai
Zdecydowana większość roślin preferuje umiarkowanie słoneczne stanowiska. Podobnie będzie w przypadku drzewka bonsai – miejsce zbyt zacienione lub narażone na padanie ostrych promieni słonecznych nie będzie dobrym pomysłem. Może to skutkować zmarnieniem rośliny (pojawieniem się pasożytów, przerostem lub brązowieniem liści).
Jeżeli chcesz umieścić bonsai w ogrodzie, to najlepiej, aby w sąsiedztwie znalazła się trawa oraz inne drzewa i krzewy, ponieważ zapewni to odpowiednio wysoką wilgotność powietrza. Zmienne temperatury nie stanowią problemu, choć oczywiście warto zabezpieczyć roślinę przed silnym mrozem, a także pamiętać o zapewnieniu odpowiedniego nawodnienia podczas upałów.
Drzewko bonsai – podlewanie i nawożenie
Sposobem na monitorowanie stanu nawodnienia bonsai jest zagłębienie palców w podłoże. Lekko wysuszoną ziemię musisz podlać. Bardzo ważne jest, aby nie doprowadzać zarówno do jej przesuszenia, jak i przemoknięcia. Jak podlewać bonsai? Pamiętaj, aby robić to obficie – tak, aby woda dotarła do całego systemu korzeni. Pojemnik, w którym znajduje się drzewko, powinien mieć dziurki umożliwiające wypłynięcie nadmiaru cieczy. Zapobiega to gniciu rośliny.
Do nawożenia bonsai używaj nawozów bogatych w trzy składniki: azot, fosfor i potas. Te pierwiastki wpłyną korzystnie na rozwój liści i pnia, wzrost korzeni i kwiatów, a ponadto zapewnią ochronę przed chorobami. Taką suplementację rośliny wykonuj w okresie jej wzrostu, od wczesnej wiosny do jesieni.
Drzewko bonsai – przesadzanie
Niektóre z roślin wybieranych na drzewka bonsai charakteryzują się szybkim wzrostem. Może to oznaczać, że pojemnik, w którym rośnie bonsai, w pewnym momencie stanie się za mały. W jaki sposób dowiedzieć się, czy drzewko potrzebuje przesadzenia? Ostrożnie wyjmij roślinę wraz z ziemią (dobrym czasem na tego typu ingerencje jest wczesna wiosna). Zwróć uwagę na korzenie – jeżeli oplatają ciasno podłoże, to oznacza, że warto zapewnić im więcej miejsca do wzrostu.
Przed przełożeniem rośliny do nowej donicy usuń ziemię z korzeni. Jeśli niektóre z nich za bardzo wyrosły, możesz je przyciąć. Dno nowego pojemnika musi zawierać dziurki, które zabezpieczysz kawałkiem siatki. Rodzaj podłoża dobierz pod konkretny gatunek rośliny. Wybór odpowiedniej mieszanki jest istotny m.in. z uwagi na zapewnienie prawidłowej cyrkulacji powietrza oraz utrzymywania wilgoci.
Na dno doniczki wsyp trochę podkładu drenażowego oraz pierwszą warstwę ziemi. Umieść drzewko w doniczce i przysyp je dokładnie mieszanką aż zapełnisz pojemnik. Zewnętrzną warstwę możesz posypać gliną, zapobiegnie to wypłukiwaniu podłoża. Ubij ziemię delikatnie palcami, a następnie obficie podlej.
Przycinanie drzewka bonsai
Kluczem do wyhodowania drzewka bonsai o wyjątkowym kształcie jest jego przycinanie i formowanie. Można śmiało powiedzieć, że to prawdziwa sztuka. Choć początki są dość trudne, a czekanie na pierwsze efekty żmudne, to nie warto się poddawać. Gdy już nabierzesz wprawy, bez problemu nadasz swojej roślinie wymarzony kształt.
Są dwa rodzaje cięcia bonsai – pielęgnacyjne oraz formujące. Cięcie pielęgnacyjne wykonuje się, gdy mamy do czynienia z drzewkiem już uformowanym i chcemy jedynie podtrzymać jego kształt. W takim wypadku należy przycinać liście i gałązki, które wyrosną poza ustaloną linię. Rośliny zazwyczaj najszybciej rosną w obrębie wierzchołka, więc zwróć szczególną uwagę na to miejsce. Dodatkowym atutem cięcia pielęgnacyjnego jest większe zagęszczenie gałązek i liści.
Formowanie drzewka bonsai od zera jest trudniejsze i wymaga zaopatrzenia w specjalne narzędzia. Przede wszystkim należy przycinać grubsze gałęzie, których dalszy wzrost będzie zaburzał całą kompozycję i formę drzewka. W tym celu stosuj specjalne kleszcze — uszkodzą one roślinę w mniejszym stopniu niż zwykły sekator lub nożyczki. Warto korzystać ze specjalnej pasty przyspieszającej leczenie miejsc po cięciu.
Przy formowaniu drzewka bonsai niezbędnym zabiegiem jest także drutowanie. Wykonuje się je w celu nadania odpowiedniego kształtu gałązkom – w zależności od potrzeb wygina się je lub prostuje. W pierwszej kolejności pamiętaj jednak o zabezpieczeniu kory przed uszkodzeniami. W tym celu nakryj gałązki rafią. Drut opleć 2-3 razy wokół głównego pnia, a następnie nawijaj go na wybrane gałązki. Istotny jest tutaj kierunek – obwiązywanie od góry powoduje wyginanie w dół i odwrotnie.
Bonsai na zewnątrz a w warunkach domowych
Drzewko bonsai można uprawiać zarówno w mieszkaniu, jak i na zewnątrz (w ogrodzie, na balkonie). Możliwość formowania bonsai z przeróżnych gatunków daje spore pole do popisu. Wybierając roślinę do prywatnej hodowli, weź pod uwagę jej wymagania i zasady pielęgnacji. Trudno będzie hodować w domu roślinę ogrodową i na odwrót. Narażenie na mróz bądź brak dostępu do naturalnych warunków spowoduje nieprawidłowy rozwój.
Jak zrobić bonsai? Czy to trudne?
Zastanawiasz się, jak zrobić własne drzewko bonsai? Nie jest to trudne, wymaga jednak sporo cierpliwości i nauczenia się sposobu formowania. Hodując żywe drzewko bonsai, należy pamiętać o tym, że wymaga ono stałej pielęgnacji, nawet jeśli osiągnąłeś już zamierzoną formę. To dość oczywiste, gdyż jego korzenie i pędy wciąż rosną. Z tego powodu mówi się, że bonsai tak naprawdę nigdy nie jest skończone – wymaga nieustannej pracy nad zachowaniem odpowiedniego wyglądu.
Samodzielne wyhodowanie bonsai – wskazówki w pigułce
Zakup rośliny
Jak zacząć hodowlę własnego bonsai? W pierwszej kolejności dokonaj zakupu odpowiedniej rośliny (do domu lub ogrodu). Możesz kupić gotowe, miniaturowe drzewko lub zacząć przygodę z formowaniem od podstaw. Jeżeli masz dużo cierpliwości, zasiej swoje drzewko i poczekaj, aż zakiełkuje — to rozwiązanie z pewnością zagwarantuje mnóstwo satysfakcji.
Zobacz: Awokado z pestki – jak je zasadzić? Jak o nie dbać?
Określenie formy
Zacznij od określenia stylu, w jakim chcesz je formować. Ostateczną formę najlepiej dobierz do aktualnego wyglądu rośliny – np. jeśli pień rośnie prosto, a gałązki są gęste i wystają równo we wszystkie strony, wykorzystaj to i stwórz bonsai w stylu regularnym. Jeżeli zaś masz gatunek z kilkoma pniami, postaw na styl Kabudachi, którym określa się bonsai z więcej niż jednym głównym pędem.
Formowanie bonsai
Jeżeli masz już kilkuletnią roślinę, to pora na ukształtowanie drzewka. W pierwszej kolejności utnij gałęzie zbyt długie, krzyżujące się i wybiegające poza ustaloną linię. Zrób to samo od spodu, pozbywając się głównego, najgrubszego korzenia oraz skróć inne, jeśli tego wymagają. Przejdź do etapu drutowania. Drutem miedzianym lub aluminiowym owijaj gałązki w taki sposób, aby nadać im pożądany kształt. I to wszystko!
Pielęgnacja
Pozostaje już tylko pielęgnować drzewko, tak samo, jak każde inne rośliny, zgodnie z jego wymaganiami. Pamiętaj, że proces formowania jest długi i na efekty trzeba czekać nawet kilka lat. Ważne jest również, abyś regularnie kontrolował, czy druty nie zaczynają wrastać w roślinę. W takim wypadku konieczne będzie ich usunięcie i ponowne założenie.
Najpiękniejsze bonsai – inspiracje z Instagrama
Drzewko bonsai nie bez powodu cieszy się tak dużą popularnością. Jest niezwykle dekoracyjne i fantastycznie pasuje do każdego wnętrza, co można zobaczyć między innymi na Instagramie stone_lantern. Istnieje mnóstwo profili takich jak bonsaisociety czy bonsaistore._, gdzie możesz obserwować osoby zajmujące się formowaniem bonsai zawodowo, jak i hobbystycznie. I nie zapomnij się pochwalić własnym drzewkiem w sieci!
