Czarny bez jest znakomitym drzewem, którego kwiaty i owoce mają wszechstronne zastosowanie. Sprawdź, w jaki sposób uprawiać czarny bez, jak o niego dbać i co można z niego przyrządzić. Zdradzamy, jakie właściwości ma czarny bez oraz które odmiany powinny znaleźć się w Twoim ogrodzie!
Jak wygląda czarny bez? Odmiany i charakterystyka
Czarny bez (Sambucus nigra) określany jest zarówno jako krzew, jak i drzewo. Roślina ta ma niewielkie wymagania – poza naszymi ogrodami może bez kłopotu rosnąć nawet na ubogich glebach.
Bez czarny charakteryzuje się dość zwartym, choć gęstym pokrojem. Osiąga wysokość oscylującą w granicy średnio 3-6 metrów oraz szerokość od 3 do 5 metrów. Prędkość jego wzrostu jest zadziwiająca. W ciągu roku może podrosnąć nawet o 60 centymetrów.
A jak wygląda czarny bez? Czym się charakteryzuje? Szczególną cechą tych roślin są białe kwiaty osadzone na cienkich pędach, które następnie zmieniają się w drobne, granatowo-czarne kuliste owoce. Charakterystyczne jest również gęste ulistnienie, na które składają się pierzaste, malutkie jasnozielone, ciemnozielone lub czerwone listki o maksymalnej długości 30 centymetrów.
Sprawdź też: Czeremcha — odmiany, właściwości, uprawa
Kwiat czarnego bzu pachnie ładnie, słodko – przyciąga tym motyle, które chętnie go odwiedzają. Więc skąd charakterystyczny, nieprzyjemny zapach, który cechuje czarny bez? Liście, szczególnie uszkodzone, wydzielają nielubiany przez wiele osób, ostry zapach. Dojrzałe owoce utrzymują się na roślinie jeszcze długo po pierwszych przymrozkach
Odmiany czarnego bzu
Jakimi rodzajami może pochwalić się czarny bez? Odmiany tej rośliny są liczne i naprawdę niezwykłe. Najczęściej spotykane to:
- Aurea,
- Monstrosa,
- Marginata (Variegata),
- Madonna,
- Pulverulenta,
- Obelisk,
- Black Tower,
- Black Lace,
- Guincho Purple.
Każda z powyżej przedstawionych odmian ma swoje własne, unikalne cechy. Na przykład czarny bez Aurea charakteryzuje się niezwykłymi, złocistymi liśćmi, natomiast Black Lace oraz Guincho Purple to rodzaje o ciemnych, bordowo-czarnym ubarwieniu listowia. Ich kształt również jest wyjątkowy – ze wszystkich możliwych odmian mają na nich największe wycięcia.
Sprawdź też: Co kwitnie w czerwcu? Jakie kwiaty możemy wtedy podziwiać?
Opisując wyżej wypunktowane czarne bzy, szkoda byłoby pominąć odmianę Marginata. Jej liście są zawsze jasnozielone, z białą obwódką biegnącą wzdłuż skraju każdego z nich.
Czarny bez – jak go uprawiać i pielęgnować?
Jak uprawiać czarny bez? Drzewo to ma naprawdę niewielkie wymagania! Jest to roślina bardzo odporna na szkodniki, choroby i błędy pielęgnacyjne – nie przypadkowo rośnie nawet w niesprzyjających okolicznościach. Jednak w jaki sposób przygotować mu jak najlepsze warunki do wzrostu? Sprawdź!
Gdzie rośnie czarny bez? Sadzenie, stanowisko i ziemia
Kiedy sadzić czarny bez? Najlepszym terminem na to jest wiosna lub jesień. Roślina ze względu na bezproblemową uprawę i mrozoodporność przyjmie się wtedy bez najmniejszego kłopotu.
Odpowiednia gleba pod czarny bez to tak naprawdę praktycznie każde możliwe podłoże. Jeśli sadzisz krzew w swoim ogrodzie – możesz przygotować coś specjalnego. Mieszankę średnio przepuszczalnej ziemi wzbogać o azot i wapń – krzew dzięki temu będzie znacznie lepiej rosnąć, kwitnąć i owocować.
Najlepszym stanowiskiem dla czarnego bzu z pewnością okaże się nasłonecznione miejsce. Sadzonki rosnące w półcieniu lub cieniu wypuszczają znacznie mniej kwiatostanów – ale mimo tego rosną bez zarzutu.
Podlewanie i nawożenie
Regularne podlewanie czarnego bzu najważniejsze jest jedynie zaraz po posadzeniu młodej sadzonki oraz podczas kwitnienia i zawiązywania owoców. W pozostałym czasie krzew można jedynie wspierać w trakcie długotrwałej suszy lub nawadniać go tak naprawdę sporadycznie.
Sprawdź też: Krzewy owocowe do ogrodu – jakie wybierać?
Zbyt częste nawożenie nie jest wskazane. Wraz z początkiem sezonu wegetacyjnego sięgnij po nawóz wieloskładnikowy lub do roślin owocowych. Możesz również śmiało korzystać z kompostu, który zapewni roślinie dawkę próchnicy.
Cięcie
Krzew czarnego bzu bardzo łatwo możesz przekształcić w drzewko! Wystarczy tylko kilka cięć, a roślina zyska wyjątkowy pokrój – niemal goły pień i ozdobną koronę. W ten sposób podczas kwitnienia wyróżni się z pewnością na tle innych krzewów!
Jeżeli jednak pozostawimy czarny bez w jego naturalnym kształcie – warto doraźnie przycinać jego pędy. Najlepiej, jeśli postanowimy odciąć tylko młode odrosty.
Takie zabiegi pielęgnacyjne można wykonywać w dwóch terminach – wczesną wiosną lub późną jesienią. Przycinanie pędów zachęca roślinę do intensywnego wzrostu i obfitego kwitnienia.
Choroby i szkodniki
Czarny bez niemal nie ma sobie równych – jego odporność na choroby i szkodniki jest na wyjątkowo wysokim poziomie. Bardzo rzadkim zjawiskiem jest odnalezienie zmian na liściach, pędach lub kwiatach tych roślin. Wyjątkiem bywa porażenie kwiatostanów wtedy, gdy wilgotność jest na szalenie wysokim poziomie.
Szkodniki, z wyjątkiem mszyc atakujących młode sadzonki, omijają zwykle czarny bez bardzo szerokim łukiem. Uprawiając ten krzew w swoim ogrodzie, naprawdę nie masz się o co martwić! Ataki innych chorób czy szkodników są wyjątkowo rzadkie.
Kiedy kwitnie czarny bez? Kiedy zbierać owoce?
Co cennego ma w sobie czarny bez? Kwiaty to skarbnica dobroczynnych właściwości. Zakwitają one wiosną i kwitną aż do lipca. Ich cudowny zapach czuć wtedy wszędzie! Owocowanie zaczyna się zaraz po ich przekwitnięciu, a owoce możemy jeszcze podziwiać na długo po pierwszych przymrozkach.
Jak zrywać czarny bez? Owoce nie mają wygórowanych wymagań – możesz to robić od świtu do nocy, natomiast kwiaty najlepiej pozyskiwać z drzewa zaraz po odparowaniu rosy. Uważaj jedynie, by nie zrywać uszkodzonych owoców lub chorych kwiatów.
Co można zrobić z czarnego bzu?
W jaki sposób można wykorzystać czarny bez? Sok, syrop, konfitura czy nalewka to znakomite pomysły. W internecie lub w książkach kucharskich aż się roi od przepisów na te pyszności!
Sok z czarnego bzu ma znakomite właściwości, mimo że surowe owoce mogą wywołać zatrucie, które prawdopodobnie skończy się nudnościami lub wymiotami. Zawsze należy dobrze ugotować owoce – wtedy wszystkie niebezpieczne związki zanikają, a w zamian zostaje całe dobro, co może nam zaoferować czarny bez. Sok właściwości zachowuje przez bardzo długi czas, jeśli jest dobrze przechowywany.
Wiesz już, jak spożytkować owoce – jak jeszcze wykorzystać czarny bez? Syrop powstaje z kwiatów i jest naprawdę znakomity! Doskonale smakuje dodany do deserów lub napojów, ale przede wszystkim sprawdza się w leczeniu przeziębień!
Sprawdź też: Co pyli w czerwcu? Kalendarz pylenia
Nalewka, dżem, sok czy syrop z czarnego bzu to jeszcze nie wszystko! Części tej rośliny są również szeroko wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym. Kosmetyki zawierające czarny bez w składzie mają działania przeciwzapalne, wspomagające produkcję kolagenu czy przyspieszające gojenie się ran.
Co dobrego kryje w sobie czarny bez? Właściwości zdrowotne!
Bogactwo dobroczynnych składników to z pewnością coś, czym może pochwalić się czarny bez. Kwiaty zawierają w sobie olejki eteryczne, sole mineralne, flawonoidy, garbniki i kwasy organiczne. Znakomitym pomysłem jest ich suszenie, by zimą móc przyrządzić zdrowotny napar w razie potrzeby! A jeśli chcesz się dowiedzieć, jak suszyć kwiaty – sprawdź instrukcję znajdującą się w artykule Jak suszyć kwiaty? Bukiet kwiatów z suszek!
Produkty do spożycia przygotowane z kwiatów czarnego bzu mają działania wykrztuśne, przeciwgorączkowe i napotne. Z ich pomocą z pewnością poradzisz sobie z infekcjami dróg oddechowych.
Owoce czarnego bzu natomiast bogate są w witaminy (A, B i C), garbniki, fosfor, wapń, żelazo i pektyny. Ich działania obejmują:
- leczenie bólu związanego z rwą kulszową,
- wyciszanie migren,
- regulowanie pracy układu pokarmowego,
- pozytywny wpływ na wzrok,
- zwalczanie grypy,
- wspomaganie pracy nerek.
Dowiedziono również, że czarny bez wykazuje właściwości przeciwnowotworowe i przeciwcukrzycowe. Tak niesamowicie szerokie spektrum działania powinno skutecznie nas zachęcić do częstego spożywania przetworów lub naparów przygotowanych z czarnego bzu!
Mamy szczerą nadzieję, że lektura tego artykułu była dla Ciebie przyjemna i znalazłeś w nim odpowiedzi na wszystkie nurtujące Cię pytania! Czy wiesz już, jakie właściwości ma czarny bez, jak rozpoznać ten krzew i w jaki sposób go uprawiać? A może masz jakieś własne sztuczki pielęgnacyjne? Koniecznie podziel się nimi w sekcji komentarzy z nami oraz innymi czytelnikami bloga!
A jeśli chcesz pozostać w tematyce roślin, które słyną z produkowania zdrowych owoców – sprawdź następujące pozycje:
- Maliny – uprawa, pielęgnacja i właściwości
- Borówka amerykańska – uprawa krok po kroku!
- Agrest – uprawa, właściwości, pielęgnacja
- Mięta w doniczce lub ogrodzie! Jak o nią dbać?
Komentarze 
Czy sok/syrop z kwiatow oraz przetwory z owocow mozna robic z kazdego gatunku bzu czarnego. Zakupilam black lace szczepione, bo zalezy mi na kwiatach i owocach, ale teraz sie zastanawiam czy to byl dobry wybor. Nigdzie nie znalzalam do tej pory syropu z rozowych kwiatow. Prosze o podpowiedz.