Thymus vulgaris, czyli macierzanka tymianek to doskonale znana przyprawa. W szczególności lubują się w niej miłośnicy kuchni francuskiej, dodając zioło do dań mięsnych, zup i pasztetów. Jak uprawiać ten gatunek w domowym zaciszu? Podpowiadamy.
Tymianek a macierzanka – czy to to samo? Podstawowe informacje
Macierzanka tymianek (Thymus vulgaris) to gatunek roślin, który występuje powszechnie w Europie, Azji i Afryce. Tymianek należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), nadrządu astropodobnych (Asteranae) oraz klasy Magnoliopsida. Charakterystyczne cechy dla tego taksonu to: niewielki pokrój, liście rosnące na krzyż, brak przylistków, czterokanciasta łodyga, niewielkie kwiaty wargowe oraz owoce ukryte w trwałym kielichu.
Czy macierzanka to to samo co tymianek? Tak. Macierzanka jest nazwą rodzajową (Thymus), natomiast tymianek to popularne określenie dla jednego konkretnego gatunku macierzanki, Thymus vulgaris. Charakterystyczne cechy tej rośliny to:
Zobacz: Czy trawa vertigo to roślina dla Ciebie? Sprawdź, jakie wymagania ma rozplenica słoniowa!
- długie, groniaste kwiatostany;
- drobne kwiaty w odcieniach fioletu i różu;
- niewielkie rozmiary – półkrzew osiąga maksymalnie około 30-40 centymetrów wysokości;
- silnie rozgałęzione łodygi;
- zimozielone ulistnienie.
Poza tymiankiem macierzanką w Polsce występują naturalnie także inne gatunki macierzanek, takie jak np.:
- macierzanka cytrynowa (Thymus citriodorus) – gatunek osiąga podobną wysokość co tymianek, tworzy rozgałęzione, pokładające się pędy, które wydzielają intensywny, cytrynowy zapach;
- macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum) – półkrzew dorasta do 15 centymetrów wysokości, jego cechą charakterystyczną są niewielkie liście oraz płożące się pędy.
Natomiast przez ogrodników szczególnie lubiane są:
- macierzanka wczesna (Thymus praecox) – ten gatunek bardzo szybko się rozrasta i obficie kwitnie. Maksymalna wysokość pędów to 10 centymetrów, natomiast kwiaty mają bardzo intensywny, fioletowo-różowy kolor;
- macierzanka zwyczajna (Thymus pulegioides) – półkrzew tworzy rozgałęzione, owłosione pędy o małych kwiatach w kolorze od różowego, po czerwień i fiolet.
Uprawa macierzanki
Macierzanki są chętnie hodowane przez polskich ogrodników, ze względu na estetyczny wygląd, ładny zapach, szybki rozrost pędów, dużą odporność na suszę oraz brak specyficznych wymagań. W szczególności popularne są: macierzanka wczesna, macierzanka piaskowa oraz macierzanka tymianek. Uprawa tych gatunków w ogrodzie nie powinna przysporzyć żadnych trudności nawet początkującym. Jedyne, na co należy uważać, to należyte zabezpieczenie roślin w okresie zimowym, ponieważ mogą one przemarznąć.
Stanowisko
Skoro odpowiedzieliśmy na pytanie, czy tymianek i macierzanka to to samo, warto przejść do kwestii uprawy tej rośliny. Na początek kilka istotnych informacji odnośnie do stanowiska. Półkrzew wymaga ciepłego i słonecznego miejsca, umiarkowanie wilgotnego lub suchego. Jeśli chodzi o względy estetyczne, warto go umieścić na obrzeżach rabat, suchych murkach i ogródkach skalnych, gdzie, mimo trudnych warunków, będzie się pięknie prezentować.
Podłoże
Macierzanka tymianek wymaga lekkiego, przepuszczalnego podłoża. Najlepsza będzie ziemia piaszczysta lub kamienista, o kwaśnym pH. O ile inne gatunki macierzanki poradzą sobie na glebie ubogiej w składniki pokarmowe, o tyle tymianek potrzebuje stanowiska zasobnego w składniki odżywcze. Przed zasadzeniem niezbędne jest także wyplewienie. Thymus vulgaris nie jest w pełni mrozoodporny, dlatego zalecane jest, aby na zimę przesadzić zioło do doniczki i wnieść do domu.
Sadzenie
Macierzankę tymianek można łączyć z różnymi roślinami naskalnymi. Fioletowe kwiaty będą się świetnie prezentować w towarzystwie rozchodnika (Sedum), rojnika (Sempervivum) oraz skalnicy (Saxifraga). Thymus vulgaris należy wysiać do doniczki lub gruntu na przełomie maja i kwietnia. Odległość pomiędzy rzędami powinna wynosić około 40 centymetrów. Dla utrzymania uprawy w dobrej kondycji konieczne jest regularne przycinanie pędów, niezbędne może się okazać także przezimowanie w warunkach domowych.
Jak rozmnażać tymianek macierzanka? Nic prostszego, w tym celu można zebrać nasiona i następnie wysiać je do gruntu lub skrzynek albo pobrać z rośliny matecznej sadzonki pędowe i po przezimowaniu ich w doniczkach, posadzić je w gruncie. Trzecim sposobem jest podzielenie macierzanki na mniejsze kępy – taki zabieg nie tylko rozmnoży roślinę, ale także ją odmłodzi. Pozyskane w ten sposób sadzonki można posadzić bezpośrednio w nowych, przeznaczonych dla nich miejscach.
Nawożenie
Thymus vulgaris należy do ziół, więc teoretycznie nie powinno się go nawozić. W praktyce jednak, aby uzyskać dobry plon, może być konieczne użycie raz do roku kompostu. Wśród porad dla rolników można się spotkać także z tym, aby wykorzystać w uprawie gotowe mieszanki azotowe, fosforowe i potasowe pod tymianek. A macierzanka piaskowa lub wczesna? Czy wymaga dodatkowego odżywienia? Nie, większość gatunków macierzanek tego nie potrzebuje.
Podlewanie
Jasnotowate nie wymagają obfitego podlewania, ponieważ bardzo dobrze znoszą surowe warunki. Należy je nawadniać jedynie w czasie długotrwałych okresów bez deszczu. Niestety rośliny te mogą być narażone na suszę fizjologiczną podczas zimy. Który gatunek wymaga wtedy szczególnej troski, tymianek czy macierzanka? To tymianek, czyli Thymus vulgaris jest mniej odporny na mróz, dlatego należy go osłonić agrowłókniną lub nawet przesadzić do doniczki i przenieść na jakiś czas do domu.
Kiedy zbierać?
Czym wyróżnia się macierzanka tymianek? Właściwości lecznicze tej rośliny są znane już od starożytności, w związku z czym wiele osób próbuje pozyskiwać jej wysuszone kwitnące pędy. Surowiec zielarski należy zbierać w pogodne dni, na początku kwitnienia (od czerwca do sierpnia). Bardzo istotne jest, aby ucinać tylko kwiatostany, bez zdrewniałych pędów. To właśnie w nich zawarte są drogocenne olejki eteryczne wykorzystywane do różnych celów w kosmetologii i ziołolecznictwie.
Macierzanka tymianek – właściwości
Macierzanka tymianek wykazuje szereg pożytecznych właściwości. Zioło działa wykrztuśnie – pomaga pozbyć się wydzieliny, która zalega w drogach oddechowych, koi poparzenia i świąd oraz łagodzi ugryzienia owadów, odkaża – tymianek to znany antyseptyk, zwalczający pierwotniaki, grzyby, bakterie i wirusy oraz poprawia trawienie i działa rozkurczowo.
Macierzanka tymianek – zastosowanie
Gdzie jeszcze jest wykorzystywana macierzanka tymianek? Zastosowanie tej rośliny jest bardzo szerokie – poza lekami, wchodzi ona również w skład wielu suplementów diety i kosmetyków pielęgnacyjnych. Nie zapominaj także o tym, że jest przyprawą, charakteryzująca się intensywnym smakiem i wspaniałym aromatem.
Jak widać, istnieje wiele powodów, aby hodować ten gatunek w domowym zaciszu. A ponieważ uprawa Thymus vulgaris nie należy do trudnych, być może i Ty skusisz się na zasadzenie macierzanki w ogródku? To bardzo dobry pomysł, zarówno w przypadku zaawansowanych ogrodników, jak i tych początkujących.
