Samowola budowlana 2023 – to koniecznie musisz wiedzieć!

Samowola budowlana to temat, o którym warto wiedzieć jak najwięcej, szczególnie wtedy, gdy obiektem zainteresowania inspektora nadzoru budowlanego jest posiadłość sprzed 20 lat. Jak wygląda legalizacja samowoli budowlanej i jakie możesz ponieść kary? Wszystko tłumaczymy! 

Czy można zbudować dom bez pozwolenia? 2023 – czy ten rok przyniósł jakieś zmiany w prawie budowlanym? Ile kosztuje pozwolenie na budowę? Odpowiedzi na te wszystkie pytania poznasz w naszym artykule.

Co to jest samowola budowlana? 

Nie istnieje jedna, dokładna definicja samowoli budowlanej – zapisu o tym nie znajdziesz w prawie budowlanym oraz przepisach z nim związanych. Skąd w takim razie wzięło się to pojęcie i właściwie jakich kwestii dotyczy? Samowola budowlana to budowla, która powstała lub powstaje bez uzyskania zgody na budowę, uprzedniego zgłoszenia lub pomimo sprzeciwu do zgłoszenia jej. Dotyczy to także rozbudowy lub niekiedy modernizacji kompleksu czy obiektu, w którym mieszka jego właściciel. 

Przed rozpoczęciem budowy należy sprawdzić, czy wymagane jest uzyskanie na nią pozwolenia na budowę, ponieważ niektóre z możliwych przebudów i renowacji wystarczy jedynie zgłosić do Wojewódzkiego bądź Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego. Należałoby również dużo wcześniej dokładnie zapoznać się z najnowszymi obowiązującymi przepisami prawa budowlanego – jego nieprzestrzeganie wiąże się z poniesieniem konsekwencji. 

Dlaczego to takie ważne? Powodem są zmiany, które nastąpiły 19 września 2020 roku. Najnowsze zapisy w prawie budowlanym dotyczą wielu kwestii, w tym: podziału projektu budowlanego czy zmian istotnych parametrów obiektu. Kluczowe zagadnienie stanowi też sprawa przedawnienia samowoli budowlanej, co dokładnie opiszemy w dalszej części tekstu. W 2022 roku nadal obowiązują wspomniane powyżej przepisy prawa.

Kiedy występuje samowola budowlana? 

Budynek gospodarczy bez zgłoszenia do odpowiednich placówek może zostać uznany za samowolę budowlaną. To, czy powstała budowla narusza jakiekolwiek prawa lub jest niezgodna z wydanymi orzeczeniami, ocenia inspektor nadzoru budowlanego. Trzeba również pamiętać, że prace możesz rozpocząć tylko wtedy, gdy dysponujesz niezbędnymi zezwoleniami. Do tego czasu nie powinno się podejmować żadnych działań budowlanych, gdyż mogą spotkać Cię nieprzyjemne sytuacje z racji tego, że jest to niezgodne z przepisami prawa. 

Sprawdź też: Koszt budowy domu – ile zapłacisz w obecnym roku?

Na wszystkie potrzebne zezwolenia możesz czekać do 65 dni. Aby je uzyskać, jesteś zobowiązany dostarczyć pełną, dokładną dokumentację, zawierającą między innymi cały plan zagospodarowania przestrzennego. Na każdej budowie, zgodnie z prawem, powinien być także jej kierownik. Ponadto ważne, aby prowadzić dziennik budowy, a wszystkie wykonane prace przeprowadzać według stworzonego i przedstawionego wcześniej projektu.  Pamiętaj, że dobudowa do domu bez pozwolenia także podlega karze. Jaka może być jej wysokość?

Samowola budowlana – jakie kary? 

Nie ulega już wątpliwości fakt, iż budynek, który wymaga zgody budowlanej i powstaje na jakiejś posesji, to samowola budowlana. Kara, jaką może ponieść inwestor to grzywna, a nie tak jak miało to miejsce w poprzednich latach – ograniczenie lub pozbawienie wolności do lat 2. Nie jest to jednak tylko dobra wiadomość, bo kary pieniężne bywają niezwykle wysokie. 

Kary grzywny, jakie grożą za dopuszczenie się tego rodzaju naruszeń, mogą sięgać nawet od 50 tysięcy aż do miliona złotych. Możesz natomiast starać się o umorzenie postępowania z powodu niewiedzy o tym, iż wykonywane przez Ciebie prace wymagają uzyskania jakiejkolwiek zgody. Tego typu prace to czyn, który ma również niską szkodliwość społeczną, dlatego też masz szansę na wygraną w tej sprawie. 

Ile kosztuje pozwolenie na budowę?

Jak widzisz – grzywny za naruszenie prawa budowlanego mogą być ogromne. Oczywiście najlepszym rozwiązaniem jest uniknięcie kary za samowolę budowlaną. Możesz to zrobić, stawiając budynek legalnie. Ile kosztuje pozwolenie na budowę? Jakie są to koszty w 2023 roku? W przypadku pozwolenia na budowę domu to… tylko 1 zł za m²! Sumarycznie jednak nie więcej niż 539 zł. Do tego dochodzi kwota za zatwierdzenie projektu budowlanego, czyli 47 zł. Jak łatwo obliczyć – koszty te są nieporównywalnie niższe, niż grożące Ci kary.

Legalizacja samowoli budowlanej 2023

Gdy inwestor jest w trakcie prac budowlanych, na które nie uzyskał dotychczas żadnej zgody, to również samowola budowlana. Legalizacja takiego przedsięwzięcia wygląda wtedy następująco: po pierwsze – zostanie podjęta decyzja o natychmiastowym wstrzymaniu prac budowlanych. W tym czasie właściciel może zgłosić do nadzoru budowlanego wniosek o legalizację. Po drugie – należy wziąć pod uwagę to, iż konieczne jest wpłacenie opłaty legalizacyjnej (nie później niż 30 dni od otrzymania decyzji).

Legalizacja przebiega na podstawie dwóch różnych procedur. Jedna z nich dotyczy budynków, które powstały około 20 lat temu, a druga kompleksów wybudowanych już w latach późniejszych. Starsze budynki, wzniesione przed 1995 rokiem, co jest potwierdzone dokumentem, nie wymagają opłaty legalizacyjnej, natomiast powinny przejść specjalną ekspertyzę. Z przeprowadzonych badań stanu technicznego budynku musi wynikać, iż nie stanowią one zagrożenia dla mieszkających w nim ludzi. 

Osoba, która oczekuje na legalizację samowoli budowlanej, jest zobligowana do przekazania dokumentów poświadczających, że przeprowadzane przez nią prace są zgodne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub warunkami zabudowy terenu. Aby móc uzyskać zgodę na dokończenie rozpoczętej wcześniej budowy, Twój projekt musi być zgody ze wszystkimi zagadnieniami dotyczącymi terenu, a ekipa przeprowadzająca prace budowlane posiada wymagane kwalifikacje. Całość projektu powinna być więc dokładnie sprawdzona i udokumentowana. 

Po jakim czasie samowola budowlana ulega przedawnieniu? 

Ważnym i najczęściej zadawanym pytaniem jest to, czy przedawnienie samowoli budowlanej dotyczy wszystkich budynków, czy tylko tych nowych? Zgodnie z przepisami, które obowiązują w 2023 roku, samowola budowlana nie ulega przedawnieniu. Tak jak pisaliśmy, obiekty powstałe kilkanaście lat temu powinny przejść procedurę legalizacji. Przed wprowadzeniem zmian, samowolka ulegała przedawnieniu po 5 latach od momentu, w którym dopuścisz się samowoli budowlanej, lecz tylko w przypadku, gdy nie rozpocznie się postępowanie z wniosku organu nadzoru budowlanego. 

Sprawdź: Koszt wykończenia mieszkania – ile kosztuje wykończenie mieszkania za 1 m kwadratowy?

Odziedziczona samowola budowlana – co warto wiedzieć? 

Prawo budowlane w 2023 roku zakłada, że każdy budynek użyteczności publicznej, czy też dom jednorodzinny jest w pełni bezpieczny dla osób w nim przebywających. Jeśli zatem odziedziczysz dom, którego budowa nie została zalegalizowana przez odpowiedni organ, czyli nie posiadasz dokumentów potwierdzających prawidłowości budowy, musisz natychmiast postarać się o ich przyznanie. Cała procedura wygląda dokładnie tak, jak opisaliśmy to w poprzednich akapitach. Jest to istotne głównie wtedy, gdy konkretna nieruchomość ma powyżej 20 lat. 

Może zdarzyć się również tak, że w spadku otrzymasz niedokończony obiekt, a w dzienniku prac budowlanych znajdziesz pewne nieprawidłowości. W takim przypadku należy zgłosić się do odpowiedniej placówki (tę dokładnie wskazujemy w dalszej części artykułu) i przedstawić całą sprawę. Kompetentni urzędnicy pomogą Ci rozwiązać wszystkie zagadnienia prawne oraz wskazać, czy postawiony już fundament wymaga rozbiórki. Wiąże się to zazwyczaj ze znaczącym wpływem na zagospodarowanie terenu i oczywiście bezpieczeństwo. 

Gdzie zgłosić samowolę budowlaną? 

W każdym przypadku, kiedy masz pewność, iż osoba podejmuje prace budowlane na swoim terenie, ale bez uzyskania na to zgody, powinieneś zgłosić samowolę budowlaną do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego. 

Sprawdź też: Działka rekreacyjna – co warto wiedzieć przed jej zakupem?

Ważne jednak, aby informację przekazać w profesjonalny sposób i w sytuacji, gdy wygląda ona niebywale podejrzanie. Trafiające do inspektora zgłoszenia pochodzą na ogół od sąsiadów, a Ci nie zawsze dysponują wiarygodnymi informacjami. Dlatego też, jeżeli to właśnie Ciebie spotka nieprzyjemna sytuacja związana z kontrolą i opóźnieniem prac remontowych, donos ze strony sąsiadów może okazać się jedynym wytłumaczeniem. Radzimy więc, by odpowiednio wcześnie zainteresować się sporządzaniem dokumentacji oraz legalizacją obiektu, bo sam ten proces może chwilę potrwać. 

Samowola budowlana może być niezwykle kosztowna i wiąże się z problemami. Każda budowa bez pozwolenia powinna zostać sprawdzona, niezależnie od tego, czy jest nowa, czy stoi w danym miejscu już od ponad 20 lat. Gdy dokonujesz renowacji, nie informując o tym wyznaczonych organów, również jest to samowola budowlana. Przedawnienie w 2023 roku jest niemożliwe, a każdy odziedziczony kompleks powinien być zalegalizowany, jeśli wcześniej był budowany bez zgody inspektora.

Planujesz budowę domu? Nasze artykuły mogą okazać się pomocne.

• Jaki jest koszt fundamentów? Tyle zapłacisz!
• Jak zbudować dom w lesie? O czym warto pamiętać?
• Czym jest dom energooszczędny? W jaki sposób zbudować dom, by zużywać jak najmniej energii?
• Czy dom z kontenerów to dobry pomysł na tanie miejsce do życia? Informacje o domach z kontenerów