Zofia Stryjeńska to reprezentantka stylu art déco i jedna z najbardziej znanych polskich malarek dwudziestolecia międzywojennego. Współcześnie jej sztuka może być m.in. wielką inspiracją przy aranżacji wnętrz. Zobacz więcej informacji o art déco i malarstwie Zofii Stryjeńskiej.
Zofia Stryjeńska – życiorys księżniczki polskiego malarstwa
Na początku warto nieco przybliżyć kim była Zofia Stryjeńska. Jak już wiadomo, kobieta uznana została za jedną z najbardziej znanych polskich malarek w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Co więcej, dostała miano „księżniczki polskiego malarstwa”. Oprócz tego była graficzką, ilustratorką, scenografką, a także projektantką tkanin, plakatów i zabawek. Do jej największych dzieł niewątpliwie można zaliczyć cały cykl Pór roku (Rok obrzędowy w Polsce), Bożków słowiańskich i Paschy.
Artystka urodziła się w 1891 roku w Krakowie, gdzie później jako młoda dziewczyna rozpoczęła naukę w Szkole Sztuk Pięknych dla Kobiet Marii Niedzielskiej. Po ukończeniu szkoły w 1911 Zofia Stryjeńska kontynuowała edukację na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Problem był jednak taki, że w tamtym czasie nie przyjmowano tam kobiet – w związku z tym młoda malarka podawała się za mężczyznę, co wyszło na jaw dopiero po roku. Następne lata skupione były na rozmaitych działaniach artystycznych związanych z twórczością plastyczną i literacką. Niewątpliwym sukcesem był udział na Wystawie Światowej w Paryżu w 1925, na którym polska artystka zdobyła aż 4 nagrody Grand Prix.
Prywatnie matka trójki dzieci, dwukrotnie zamężna – najpierw z architektem Karolem Stryjeńskim, a następnie aktorem Arturem Sochą. Oba związki zakończyły się rozwodem. Choć artystka była silnie związana uczuciowo z Polską i kulturą swojej ojczyzny, to jednak ostatecznie zmarła na emigracji w Genewie w 1976 roku.
Krótko o art déco – elitarnym stylu dla osób wymagających elegancji
Art déco to styl, który odnosi się do sztuki, malarstwa i grafiki, jak również do architektury czy wystroju wnętrz. Nazwa wywodzi się od francuskich słów art (sztuka) i décoratif (dekoracyjny), co w naszym języku łączy się z kwestią urządzania pomieszczeń. Moda ta została rozpowszechniona w latach 1919-1939 i niejako była sprzeciwem wobec sztuki secesyjnej (choć niektórzy w stylistyce art déco odnajdują kontynuację dekoracyjnej myśli poprzedniego stylu), która rządziła sztuką użytkową na przełomie wieków. Moda ta do dzisiaj jest jedną z inspiracji przy projektowaniu i urządzaniu wnętrz.
Sprawdź też: Pomysły na luksusowe wnętrza – aranżacja, inspiracje
Jednym z głównych charakterystycznych elementów stylu art déco są geometryczne wzory. Mogą one występować nie tylko na obrazach, ale także na ścianach, podłogach czy obiciach mebli – w postaci powtarzających się kwadratów, rombów, trójkątów lub półkoli. Jeden wzór zazwyczaj powtarza się na różnych elementach wystroju, w taki sposób, aby tworzyły spójną kompozycję. W końcu dla art déco ważna jest dyscyplina przestrzenna i dbałość o wszelkie detale.
Styl art déco to przede wszystkim wnętrza eleganckie, bogate i z dobrym smakiem. Wszystkie materiały i meble muszą charakteryzować się najwyższą jakością i solidnym wykonaniem. W ciekawy sposób miesza nowoczesne elementy z przedmiotami z dawnych epok. Materiały najczęściej wykorzystywane do tego stylu to: drewno pokryte błyszczącym fornirem, marmur, szkło, satyna, aksamit. Art déco to przepych – przeciwieństwo minimalizmu. W związku z tym we wnętrzach można znaleźć też kryształowe żyrandole, lampy i ramy luster pokryte złotem, a także ozdobną sztukaterię lub tapety na ścianach. W kwestii wykonania sztukaterii zachęcamy do sprawdzenia artykułu Sztukateria na ścianie – jak zrobić ozdobne listwy na ścianie?, w którym opisany jest m.in. montaż krok po kroku.
Sprawdź też: Salon w stylu glamour: elegancki, luksusowy i nowoczesny. Pomysły i inspiracje na modną aranżację salonu glamour
Opisany styl przeznaczony jest przede wszystkim dla osób, które cenią sobie jakość, luksus i unikatowość. Pasuje zdecydowanie do ludzi odważnych i zdecydowanych, a także lubiących wnętrza w kolorach bieli, szarości i jasnego beżu kontrastującego z bordo, granatem oraz butelkową zielenią. Co więcej, w kolorach dodatków dominuje wcześniej wspomniane złoto, jak również srebro, grafit i czerń. Warto też podkreślić, że art déco sprawdzi się równie dobrze w nowoczesnych apartamentowcach, jak i w starych kamienicach.
Sztuka Zofii Stryjeńskiej – art déco w najlepszym wydaniu
Zofia Stryjeńska ma na swoim koncie wiele prac, nie tylko malarskich. Co więcej, warto wspomnieć, że mimo iż z takich dzieł jest najbardziej kojarzona, to zgodnie z notatkami w swoim dzienniku, malarstwo dawało jej najmniej przyjemności:
malarstwo (…) bardzo mnie męczy i nie leży w moim temperamencie ten ciągły przymus skupienia, cisza, nieruchome pochylenie nad rajzbretem. Malarstwo nie daje mi satysfakcji i nie daje mi możności wyżycia się, jakby dał śpiew, taniec, scena.
Niemniej jednak chcielibyśmy przybliżyć przykłady dwóch wybranych prac. Będą to dzieła pochodzące z najpopularniejszych cykli, czyli Paschy i Roku obrzędowego w Polsce. Najbardziej oddają one charakter sztuki Zofii Stryjeńskiej. Warto podkreślić, że większość twórczości kręci się wokół mitologii słowiańskiej i ludowości.
Słowiańskie pory roku oczami Zofii Stryjeńskiej
Zofia Stryjeńska stworzyła cykl składający się z 6 malowideł, gdzie każde z nich przedstawiało po 2 miesiące z typowych wiejskich obrzędów. To właśnie te prace zostały pokazane na Wystawie Światowej w Paryżu w 1925 roku, co przyniosło artystce europejską sławę. Doskonale ukazywały jej charakterystyczny styl art déco: połączenie motywów ludowych i mitologii słowiańskiej z geometrycznymi i kwiatowymi wzorami, a także brakiem minimalizmu.
Na sześciu panneaux Zofia Stryjeńska zobrazowała zwyczaje i prace wiejskie dla poszczególnych miesięcy. Na każdym z nich można znaleźć charakterystyczne elementy nawiązujące do słowiańskich obrzędów, np. do Nocy Kupały na malowidle przedstawiającym maj i czerwiec. Wszystkie pozostają ze sobą spójne, a do tego niewątpliwie jest ukazany na nich przepych (co dobrze wpasowuje się w styl art déco) – zarówno pod względem kolorów, liczby występujących postaci, jak i ilości zdobień. Przy tym wszystkim nie można jednak zarzucić, że całość nie jest zwarta kompozycyjnie.
Sceny z Misterium Paschalnego – opowieść biblijna z połączeniem polskiego motywu ludowego
Pascha należy do kolejnych popularnych dzieł Zofii Stryjeńskiej. Jest to kolekcja składająca się z pięciu scen z Misterium Paschalnego. Na każdej pracy doszukać się można wielu motywów i wątków. Naturalnie wyróżniona została biblijna opowieść, ale nie tylko. Odzwierciedlone są również realia polskiego życia i oczywiście motywy ludowe. Warto dodać, że cykl Pascha ma również charakter symboliczny. Był tworzony w latach 1917-1918 i przyjmuje się, że jest jednocześnie przedstawieniem dziejów odzyskania przez Polskę niepodległości.
Tak jak w poprzednim przykładzie, w tych dziełach również dominuje m.in. cała gama barw, geometria i kwieciste wzory. Wszystko to sprawia, że obrazy stają się bardzo dynamiczne i obfite w dekoracyjne szczegóły. Pascha dogłębnie przeplata ze sobą motywy ludowe z wiarą chrześcijańską, np. Spotkanie z Synem przedstawia zmartwychwstałego Chrystusa w otoczeniu uczniów, który wita się z Matką Boską. Warto jednak podkreślić, że scena rozgrywa się na łące, a wszystkie postacie ubrane są w stroje ludowe i mają wianki na głowach.
W jakich wnętrzach sztuka Zofii Stryjeńskiej odnajdzie się najlepiej? Inspirujące pomysły
Sztuka Zofii Stryjeńskiej z pewnością wyróżniałaby się w każdym pomieszczeniu. Dynamiczne obrazy pełne barw z postaciami i otoczeniem o niestandardowych kształtach wręcz automatycznie przykuwają uwagę. Biorąc pod uwagę charakter art déco i styl malarstwa artystki, warto wyszczególnić dwa rodzaje wnętrz, w których obrazy tego typu mogłyby się sprawdzić najlepiej.
Nowoczesna elegancja z akcentem kultury słowiańskiej
Typowe wnętrze w stylu art déco z pewnością będzie idealnym miejscem dla obrazów Zofii Stryjeńskiej i podobnych dzieł. Wspomniane powyżej prace nie tylko byłyby uzupełnieniem dla bogatego i luksusowego pomieszczenia, ale przy tym nadałyby oryginalny charakter i polski akcent w danym otoczeniu. Często nowoczesnym i eleganckim wnętrzom zarzuca się chłód, powtarzalność, a także to, że nie mówią nic o właścicielu przestrzeni. Tymczasem art déco pokazuje nowoczesny styl w bardziej nietypowy i kolorowy sposób. Sztuka Zofii Stryjeńskiej znakomicie wyeksponowałaby awangardowe oblicze mieszkania. Zresztą styl art déco w Polsce zawsze stawiał na regionalne ornamenty i sztukę ludową.
Mieszkania w stylu folkowym
To, że Zofia Stryjeńska jest reprezentantką stylu art déco, nie musi wcale oznaczać, że jej dzieła nie mogłyby zawisnąć na ścianach w pomieszczeniach o całkiem innym designie. Co więcej, biorąc pod uwagę dominujące motywy ludowe, jej sztuka doskonale sprawdziłaby się w pomieszczeniach w stylu folkowym. Dokładniej chodzi o wnętrza z naturalnymi drewnianymi meblami, w których występują stonowane kolory bieli i brązów, co przeplatane jest pstrokatymi, intensywnymi barwami i wzorami kwiatowymi. Takie pomieszczenia idealnie uzupełniłyby motywy przedstawiane na obrazach – tym bardziej biorąc pod uwagę, że wnętrza w stylu folkowym czerpią inspiracje przede wszystkim ze strojów ludowych i rękodzieł w danym regionie.
Jeśli dla kogoś zwykły folklor wydaje się jednak zbyt dużym przesytem, to ciekawym rozwiązaniem może być modern folk. Jest to styl, który łączy nowoczesne akcenty z motywami ludowymi, przez co jest zdecydowanie bardziej wyważony. Wszelkie wycinanki, hafty czy kwieciste motywy są jedynie dopełnieniem aranżacji – reszta pozostaje w stylu nowoczesnym. Łatwo sobie wyobrazić, że w takiej aranżacji obraz Zofii Stryjeńskiej byłby przysłowiową wisienką na torcie.
Niewątpliwie sztuka Zofii Stryjeńskiej jest inspirująca. Zachęcamy także do sprawdzenia informacji o dokonaniach innych cenionych artystów:
- Życie i twórczość Edwarda Dwurnika. Osoba kontrowersyjna czy godna naśladowania? Jakie obrazy namalował artysta? Czy jego pracownia czymś się wyróżniała?
- Piet Mondrian: najsłynniejsze obrazy i kompozycje w aranżacji. Poznaj modne wnętrza inspirowane sztuką holenderskiego artysty
- Szalony Salvador Dali – ciekawostki o twórczości artysty
Źródło zdjęcia głównego: vogue.pl
