Czy w Polsce są wulkany? Większość osób może się zdziwić, ale odpowiedź brzmi: „tak”. W naszym kraju jest nawet kilka takich okazów przyrody. Dowiedz się, jak wyglądają wulkany w Polsce, gdzie leżą i czy są groźne.
Jakie wulkany znajdziemy w Polsce?
Myśląc o wulkanach, do głowy zazwyczaj przychodzi nam słynny Wezuwiusz, Etna czy Fudżi. Góry wulkaniczne nie są raczej kojarzone z naszym rodzimym państwem. Dlatego też dla większości ludzi szokującym może okazać się fakt, że w Polsce znajdują się wulkany, które powstały aż 500 milionów lat temu. W przeszłości wulkany, które ulokowane są głównie na Dolnym Śląsku, były aktywne, ale z czasem ich erupcje ustały. Dzisiejsze powulkaniczne wzgórza, na których zamiast lawy, znajdziesz bogatą roślinność i różnorodne minerały, można zobaczyć m.in. na Pogórzu Izerskim, w Beskidach, Pieninach, Gorcach, a także w Górach Świętokrzyskich oraz Kaczawskich. Na ostatnim z obszarów znajduje się najwięcej polskich wulkanów. Dlatego też w tej okolicy został stworzony kompleks o nazwie Kraina Wygasłych Wulkanów. Zespół ma powierzchnię około 1300 km² i jest jednym z najbogatszych geologicznie miejsc w Polsce. Odkryto tutaj wiele form oraz skał pochodzenia wulkanicznego, a także ślady trzech okresów aktywności wulkanicznej. W Krainie Wygasłych Wulkanów znajdują się pozostałości świadczące o wulkanizmie z okresów takich jak:
- paleozoik (ok. 500 mln lat temu);
- perm (ok. 270 mln lat temu);
- kenozoik (ok. 20 mln lat temu).
Wygasłe wulkany w naszym kraju
Dawne wulkany w Polsce stanowią mało znaną atrakcję. Jednak nasze wulkaniczne dziedzictwo jest całkiem pokaźne. Do najbardziej znanych śladów pozostałych po wygasłych wulkanach należą m.in. Góra Św. Anny, Wilkołak zwany także Wilczą Górą czy Ostrzyca. Ostatnie ze wzgórz to największy wulkan w Polsce i najwyższe wzniesienie Pogórza Kaczawskiego – fragmentu Sudetów znajdującego się w okolicy Legnicy. Ostrzyca jest nekiem, czyli fragmentem dawnego komina wulkanicznego, który zachował wyrazistą stożkową sylwetkę. Swojemu niesamowitemu wyglądowi powulkaniczne wzniesienie zawdzięcza nazwę Śląskiej Fudżijamy.
Ostrzyca nie jest jednak osamotnionym reliktem wulkanicznej przeszłości. W jej otoczeniu znajduje się wiele pozostałości takich jak Czartowska Skała, wzniesienie Radogost, Karczmisko i wiele innych. Wśród ciekawych form wulkanicznych, które dowodzą, że w Polce były wulkany, znajdują się jeszcze Stożek Perkuna z Pogórza Izerskiego czy też Małe Organy Myśliborskie, które prezentuje Park Krajobrazowy Chełmy.
Czy wygasły wulkan może się obudzić w przyszłości?
Niegdyś polskie wulkany były czynne i wywoływały erupcje, ale od wielu milionów lat stanowią już wygasłe obiekty. Choć na świecie czasem dochodzi do nieoczekiwanych przebudzeń, to naukowcy uspokajają, że w Polsce zagrożenie ponownym wybuchem jest znikome. Wynika to z faktu, iż polskie wulkany położone są na terenach nieaktywnych geologicznie. Oznacza to, że tutejsze płyty tektoniczne są praktycznie nieruchome, przez co nie mogą wywołać trzęsienia ziemi, którego konsekwencją byłaby erupcja. Dodatkowo geolodzy zwracają uwagę na budowę polskich wulkanów. Nie są to wzniesienia z otwartymi kraterami, a skały lub bazaltowe neki powstałe z zastygłej magmy, która „zatkała” wulkaniczny komin. Taka budowa pozwala na bezpieczne zwiedzanie polskich skarbów geologi bez obawy o niespodziewane przebudzenie wulkanu z przydługiej drzemki.
Zobacz: Koniec świata – naukowe podejście do końca świata. Co będzie przyczyną apokalipsy?
Aktywny wulkan, który znajduje się najbliżej Polski
W Europie i jej bliskim otoczeniu występuje kilka znanych wulkanów, które są aktywne lub drzemiące. Spora ich część znajduje się na Islandii. Ulokowanych jest tam aż 30 wulkanów, których erupcje występowały w latach 2010-2014. Wśród europejskich aktywnych wulkanów figurują również kanaryjskie Pico del Teide oraz Cumbre Vieja, która po 50-letnim okresie uśpienia, wybuchła we wrześniu 2021 roku. Jednak do najbardziej znanych i aktywnych wulkanów należą włoskie okazy takie jak Etna, Ferdinandea, Stromboli czy Wezuwiusz. Ostatni z nich leży w okolicach Neapolu, co klasyfikuje go jako najbliższy Polsce aktywny wulkan.
Warto jednak wspomnieć o jeszcze jednym, nieco mniej znanym wulkanie, który ulokowany jest w Niemczech. Wulkan Lacher See znajdujący się w Nadrenii swoją ostatnią erupcję zaliczył około 13 tysięcy lat temu. Wybuch spowodował ogromne zniszczenia w całej Europie i przyczynił się do zapadnięcia się stożka wulkanu. Eksplozja stożka utworzyła kalderę, czyli wielkie zagłębienie w szczytowej części wulkanu, które później wypełniło się wodą. W ostatnich latach niemieccy geofizycy zauważyli, że na powierzchni tego „jeziora” zaczęły pojawiać się bąbelki dwutlenku węgla. Odnotowano także kilka trzęsień ziemi. Naukowcy ostrzegają, że choć wybuch wulkanu Lacher See nie jest pewny, to jego sejsmiczna aktywność wzrasta.
Stare wulkany w Polsce stanowią obiekty, które bez problemu można zwiedzać. Bazaltowe neki powstałe z zastygłej magmy, tworzą wzniesienia o niezwykłym wyglądzie i bogatej florze. Warto wybrać się na pieszą lub rowerową wycieczkę do Krainy Wygasłych Wulkanów, ponieważ gwarantuje ona piękne widoki oraz ciekawe doświadczenia.
Źródło obrazka głównego: nocowanie.pl
