Choć efekty jej działania wyglądają jak fajerwerki, wcale nie symbolizują radości, a zagrożenie. Izraelska Żelazna Kopuła dba o to, by na głowy mieszkańców państwa nie spadły wrogie rakiety. Zobacz, jak działa izraelska tarcza antyrakietowa.
Konflikt izraelsko-palestyński – przyczyna i historia
Obecne antagonizmy żydowsko-arabskie mają swój początek w XIX-wiecznej Europie. W połowie tego stulecia działalność rozpoczynają towarzystwa syjonistyczne. Nazwa ta pochodzi od wzgórza Syjon, które jest jednym z biblijnych określeń Izraela. Organizacje syjonistyczne postulowały powrót Żydów do swojej historycznej ojczyzny.
Pierwsi nowożytni syjoniści, tacy jak Heinrich Loewe czy Theodor Herzl, dążyli do utworzenia bezpiecznego miejsca, w którym mogliby osiedlać się Żydzi. Pojęcie „bezpiecznego miejsca” nie zawsze oznaczało stworzenie niepodległego państwa. Niejednokrotnie chodziło po prostu o możliwość legalnej emigracji z Europy, w której rodziła się świadomość narodowa poszczególnych nacji oraz ruchy nacjonalistyczne, które w swoich programach często uwzględniały postulaty antysemickie.
Dyskutowano nie tylko nad ustrojem nowego miejsca osiedlania się Żydów, ale także jego lokalizacji. Zazwyczaj była to oczywiście Palestyna. Pod uwagę brano także możliwość negocjacji z mocarstwami kolonialnymi na temat udostępnienia ziem któregoś z terytoriów zamorskich.
Z ruchem syjonistycznym związane jest także zjawisko zwane alija, czyli emigracja Żydów do Palestyny. Pierwsze grupy syjonistów osiedlały się w niej już w połowie XIX wieku. Ułatwiała je przychylna polityka władz administrujących Palestyną. Najpierw byli to Turcy z Imperium Osmańskiego. Po jej klęsce w I wojnie światowej tereny te przejęła Wielka Brytania.
Nasilenie się aliji doprowadziło w latach 20. i 30. do powstań miejscowej ludności arabskiej. W celu złagodzenia nastrojów Brytyjczycy zakazali emigracji Żydów do Palestyny. Wydarzenia w Europie, w tym przede wszystkim dojście do władzy nazistów w Niemczech w 1933 roku i późniejszy Holokaust w czasie II wojny światowej zmienił nastawienie mocarstw do dążeń ruchu syjonistycznego.
To właśnie wszystkie powyższe przyczyny doprowadziły do stworzenia Państwa Izrael 14 maja 1948 roku. Akt ten nie jest sam w sobie przyczyną konfliktu, ale można go określić jako jeden z głównych powodów eskalacji napięć. Pierwsza wojna pomiędzy Żydami a Arabami wybuchła już w dniu proklamowania niepodległości. Izrael został zaatakowany przez koalicję państw arabskich. W wyniku wygranej wojny przyznane przez ONZ terytorium Izraela znacznie się powiększyło.
Kolejne wojny (sześciodniowa w 1967 r., Jom Kippur w 1973 r. i libańska w latach 1982-1985) również wygrywał Izrael. Klęski państw arabskich i zajmowanie nowych terenów, połączone z twardą polityką Izraela wobec zamieszkujących je muzułmanów, doprowadziły do powstania palestyńskich organizacji nacjonalistycznych, takich jak Organizacja Wyzwolenia Palestyny, Hamas i Fatah. Zabójstwa i porwania Żydów w Palestynie pociągały za sobą liczne działania odwetowe ze strony izraelskiego wojska. Istotnym elementem polityki w regionie są także zwiększające się nakłady na utrzymanie Sił Obronnych Izraela wraz z rozwojem infrastruktury coraz bardziej izolującej Palestyńczyków w ich enklawach.
Czym jest Strefa Gazy?
Jest to jedno z najbardziej znanych miejsc, w których toczy się konflikt izraelsko-palestyński. Pod względem geograficznym Strefa Gazy to wąski pas ziemi na wybrzeżu Morza Śródziemnego graniczący z Egiptem. Na terenie 360 km² mieszkają niecałe 2 mln ludzi.
Gaza, stolica Strefy, to miejsce urzędowania rządu Autonomii Palestyńskiej. W rzeczywistości jednak władzę sprawuje Hamas, który w oczach nie tylko Izraela, ale też m.in. UE czy USA posiada status organizacji terrorystycznej. Strefa jest terytorium spornym między Izraelem, Palestyną i Egiptem. Każde z tych państw rości sobie prawa do tych ziem, przy czym Egipt wspiera niepodległościowe dążenia Palestyńczyków. Przygraniczny charakter regionu ułatwia przemyt broni dla bojowników arabskich, co pozwala im na podejmowanie walki z o wiele silniejszym izraelskim wojskiem i dokonywanie zamachów terrorystycznych.
Sprawdź też: Radar – co to jest i jak działa? Rodzaje radarów oraz najważniejsze informacje
Zamachy są z kolei odpowiedzią na żydowską kolonizację Gazy. Izraelczycy budują na tym terenie własne, autonomiczne osiedla oraz w brutalny sposób wysiedlają Palestyńczyków. Tragizmu sytuacji dopełnia obwarowywanie żydowskich dzielnic, które coraz bardziej utrudnia Arabom wydostanie się poza Strefę. Co więcej, kontrolę nad przejściami lądowymi oraz przestrzenią powietrzną i morską sprawuje Izrael. Państwo to zarządza też większością infrastruktury energetycznej kraju.
Dlaczego powstała Żelazna Kopuła?
Uzależniona od Izraela, a przy tym torpedowana przez to państwo gospodarka Palestyny znajduje się w stanie nieustannego kryzysu. Prowadzi to do ubożenia Palestyńczyków, a w efekcie – do działań zbrojnych. Jednym z nich jest ostrzeliwanie największych żydowskich miast (Jerozolimy, Tel Awiwu, Hajfy i innych) za pomocą artylerii różnego kalibru: od lekkich moździerzy i granatników, aż po pokaźne rakiety z wieloprowadnicowych wyrzutni.
Aby zapobiec skutkom tych ataków, powstał Iron Dome – czyli Żelazna Kopuła. Co to jest? To po prostu zaawansowany system przeciwrakietowy. Zaprojektowała go izraelska firma Rafael Advanced Defense Systems. Zaczął być projektowany w 2007 roku. Chrzest bojowy przeszedł cztery lata później, gdy zestrzelona została rakieta wystrzelona w kierunku miasta Aszkelon położonego blisko Strefy Gazy.
Żelazna Kopuła nie była pierwszym rozwiązaniem antyrakietowym wdrażanym przez Izrael. Rozważano m.in. implementację systemu przeciwrakietowego Patriot produkcji amerykańskiej. Jego wadą były jednak wysokie koszty eksploatacji. Odpalenie jednej rakiety Patriot kosztuje 3 mln dolarów. Izraelskie pociski Tamir są aż 30-krotnie tańsze.
Żelazna Kopuła – zasada działania
Obrona przeciwrakietowa Izraela składa się z trzech elementów. Każdy z nich cechuje wysoka mobilność. Dzięki temu, mimo posiadania tylko 10 stanowisk obrony, system jest w stanie ochronić większość terytorium państwa. Rozwiązanie to jeszcze nie działa jednak idealnie. Brakuje 3 stanowisk, by Żelazna Kopuła mogła pokryć Izrael w pełni.
Pierwszym elementem systemu jest centrum radarowe ELTA ELM-2084 MMR. Jest to opancerzony kontener, w którym mieszczą się przyrządy do namierzania pocisków. Oprogramowanie potrafi wykryć odpaloną rakietę zaraz po starcie, a następnie obliczyć trajektorię lotu oraz na bieżąco ją korygować. W zależności od odległości do celu mija od 15 do 90 sekund do uderzenia rakiety.
Sprawdź też: Czym dokładnie jest railgun i na jakiej zasadzie działa
Tyle też czasu mają operatorzy radarów na podjęcie decyzji o zestrzeleniu wrogich rakiet, a ludność cywilna – na dotarcie do schronu. To właśnie drugi filar systemu. Battle Management and Weapon Control z wyglądu przypomina opancerzony kontener budowlany. W środku naszpikowany jest elektroniką podpowiadającą operatorom różne scenariusze działań.
Jest to ważne, ponieważ nie zawsze warto odpowiadać na ostrzał. Wiele rakiet wysyłanych przez Palestyńczyków to chałupniczej produkcji pociski Kassam. Ich celność jest niska. Często spadają też na pustynię lub do morza, a w takiej sytuacji nie ma potrzeby ich niszczyć, bądź co bądź, kosztowną rakietą.
Ostatni filar stanowią wyrzutnie rakiet Tamir. Część z nich to konstrukcje na platformach z kołami. Niektóre umieszczone są na ciężarówkach, przywołując na myśl skojarzenia np. z radzieckimi Katiuszami. Każdy pocisk mierzy 3 m długości, 16 cm średnicy i waży 90 kg. Na wyrzutni znajduje się 20 rakiet o zasięgu do 70 km. Nie trafiają one w cel, lecz wybuchają obok niego. To wystarcza, by go zniszczyć. Udoskonalone konstrukcje mogą również przechwytywać wrogie samoloty i śmigłowce.
Jak skuteczna jest Żelazna Kopuła?
Nowy system obrony przeciwrakietowej można nazwać produktem o doskonałym stosunku ceny do jakości. Jest nie tylko tani, ale i bardzo efektywny. Jego skuteczność to około 90%.
Jeden z wielu przykładów pokazuje, czym dla mieszkańców Izraela jest Żelazna Kopuła. Jak działa system, przekonali się bowiem mieszkańcy Tel Awiwu i Beer Szewy 11 maja 2021 roku. W kierunku każdego z tych miast wystrzelono po około 100 rakiet. Zniszczonych zostało kilka budynków, zginęło także kilkoro ludzi. Niemniej obronę można uznać za efektywną. Gdyby nie Żelazna Kopuła, zniszczenia byłyby dużo większe, a liczba ofiar liczona zapewne w setkach.
Żelazna Kopuła to duże osiągnięcie techniki militarnej. Dzięki niej, Izraelczycy mogą liczyć na większe bezpieczeństwo w miejscach zamieszkania. Jej skuteczność nie jest jednak stuprocentowa i tak długo, jak Żydzi i Arabowie będą ze sobą walczyć, krew będzie przelewać się na Bliskim Wschodzie. Miejmy nadzieję, że antagonizmy zostaną kiedyś zażegnane w sposób pokojowy i funkcjonująca Żelazna Kopuła nie będzie już konieczna.
Sprawdź też: HAARP – co to jest i jak działa? Historia, przeznaczenie, tajemnice związane z HAARP
Źródło obrazu głównego: middleeastmonitor.com
