Spadające Perseidy – kiedy obserwować? Dla wielu to tylko spadające gwiazdy. Roje meteorów zwane Perseidami można oglądać co roku gołym okiem na nocnym, bezchmurnym niebie. Jak oglądać Perseidy w 2021 roku?
Perseidy – co to jest?
Spadające gwiazdy – zobaczyć je to marzenie z dzieciństwa wielu z nas. W rzeczywistości jest to rój meteorów wpadający w atmosferę ziemską z ogromną prędkością ponad 50 km/s. Ciała niebieskie natychmiast się spalają, co jest często widoczne gołym okiem na nocnym niebie w postaci charakterystycznych iluminacji.
Perseidy to nic innego jak bardzo regularny rój meteorów, którego droga przecina się co roku z orbitą ziemską. Okres przecięcia się orbit Perseid i Ziemi przypada na okres lipca i sierpnia każdego roku. Perseidy są pozostałościami Komety Swifta-Tuttle’a, komety okresowej, która krąży w układzie słonecznym, zakreślając jeden obieg dookoła Słońca co 133 lata. Gdy kometa znajduje się bliżej Słońca, jej jądro uwalnia grudki i cząstki pyłu, które tworzą roje meteorów zwane Perseidami.
Ciekawostką jest to, że kometa, z której odrywają się meteory, znajduje się na drodze przecinającej orbitę Ziemi. Istnieje więc pewnie prawdopodobieństwo, że w przyszłości dojdzie do jej zderzenia z Ziemią lub Księżycem. Jednak obliczenia wskazują, że nie stanie się to jeszcze w tym tysiącleciu.
Noc spadających gwiazd – czemu Perseidy tak nas fascynują
Wbrew pozorom Perseidy nie są jedynym rojem meteorów widocznym na nocnym niebie w ciągu roku. Istnieje wiele innych, bardziej okazałych i większych grup meteorów. Wystarczy wspomnieć o styczniowych Kwadrantydach, kwietniowych Lirydach i Eta Akwarydach (pozostałościach po Komecie Halleya).
Jednak to właśnie rój Perseid jest widoczny tak wyraźnie na nocnym niebie na półkuli północnej tylko latem. W swej największej aktywności spadające gwiazdy mogą być widoczne nawet kilkadziesiąt razy na godzinę.
Perseidy swą nazwę zawdzięczają kierunkowi, z którego zdają się „nadlatywać” na niebie. Widoczne są w pobliżu gwiazdozbioru Perseusza, stąd ta nazwa.
Znane nam notatki na temat Perseid datowane są na początek naszej ery i pochodzą z Dalekiego Wschodu. Deszcz Perseidów nazywany był „łzami świętego Wawrzyńca”, gdyż wiązano ich obserwacje z męczeńską śmiercią tego rzymskiego diakona w roku 258 n.e. Data jego śmierci to 10 sierpnia, co dokładnie odpowiada nasileniu widoczności spadających Perseid na niebie.
Kiedy Perseidy pojawią się na nocnym niebie?
Orbita Perseid przecina się z orbitą ziemską co roku w dniach 17 lipca do 24 sierpnia i w tym czasie meteory powinny być widoczne w nocy. Z kolei największe natężenie spadających gwiazd na niebie można notuje się między 9 a 14 sierpnia. O której godzinie Perseidy są najbardziej widoczne? Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, lecz warto zaplanować obserwację późniejszym wieczorem lub po północy.
Perseidy – gdzie patrzeć na mapie nocnego nieba
Jak wspomniano wcześniej, spadające gwiazdy najlepiej jest obserwować po północy, gdy rój Perseid będzie widoczny wyżej. Niebo powinno być bezchmurne. Faza Księżyca jest również istotna – im mniejszy Księżyc lub im bliżej nowiu, tym lepiej.
Warto wybrać punkt obserwacyjny z dala od miejskich świateł: na otwartej przestrzeni, polu lub łące. Zadbajmy o to, aby w otoczeniu nie było żadnych źródeł światła. Odłóżmy na bok telefony komórkowe – i tak raczej nie uda nam się ustrzelić profesjonalnego zdjęcia.
Obserwację rozpoczynamy od lokalizacji najważniejszych gwiazdozbiorów – Kasjopea lub Wielki Wóz mogą stanowić punkt wyjścia do znalezienia tzw. radiantu Perseid, czyli punktu zbiegu dróg meteorów na mapie nieba. Przedłużenie „kufra” Wielkiego Wozu nakieruje nas najpierw na Gwiazdę Polarną, a następnie na gwiazdozbiór Kasjopei – charakterystyczna litera „W”. Przedłużenie linii łączącej środkową i wysuniętą najbardziej w lewo gwiazdę konstelacji na prawo o długość całej Kasjopei powinno nam wskazać radiant oraz pobliski gwiazdozbiór Perseusza. Warto skorzystać z ogólnodostępnych „map nieba”, czy to w formie tradycyjnej, czy to w aplikacji na telefonie (np. Google SkyMap).
Spadające gwiazdy – jak fotografować Perseidy
Jeśli jednak zdecydujesz się, aby podjąć próbę sfotografowania spadającej gwiazdy, koniecznie jest zaopatrzenie się w dedykowany aparat cyfrowy. Istnieje obawa, że aparat w smartfonie nie uchwyci udanego zdjęcia deszczu meteorów. A kolejna okazja będzie dopiero za rok.
Aparat ustawić należy na statywie, aby wyeliminować jakiekolwiek drgania. Aparat drgnie również podczas wciskania spustu migawki, więc warto skorzystać ze zdalnego wyzwalania migawki. Jednocześnie automatyczna stabilizacja obrazu powinna zostać wyłączona – nie jest ona konieczna przy nieruchomym aparacie.
Długi czas naświetlania jest konieczny, aby uchwycić „ogon”, czyli charakterystyczną smugę świetlną. Przy pełni wystarczy 10 sekund naświetlania, ale w kwadrach Księżyca i nowiu warto ustawić naświetlanie na ponad 20 sekund. Jak najniższa ogniskowa obiektywu na znaczenie, aby uchwycić w kadrze jak największy zakres nocnego nieba.
Obiektyw szerokokątny sprawdzi się doskonale do tego zadania. Niska wartość przysłony również odgrywa ważną rolę – warto ustawić ekspozycję na f/2.8 lub nawet f/1.4.
Sprawdź: Międzygwiezdny gość Oumuamua – informacje o ciele niebieskim spoza naszego Układu Słonecznego
Czułość ISO to kolejny czynnik w fotografowaniu roju Perseid. Im wyższa czułość (minimum ISO 800), tym łatwiej uchwycić nawet mniejszy przebłysk. Jednocześnie powinno się wyłączyć funkcję odszumiania przy długich czasach naświetlania.
Kadrowanie i ostrość to kolejne składowe powodzenia w fotografowaniu spadających gwiazd. Ostrość powinna być ustawiona w trybie manualnym na jaśniejszą gwiazdę lub Księżyc. W kadrze warto umieścić ciekawy obiekt na horyzoncie – uatrakcyjni to znacznie fotografię. Nie kadruje się zdjęcia Perseid z radiantem na środku kadru. Spadające gwiazdy stają się jaśniejsze w połowie swej widocznej drogi, więc warto radiant zlokalizować w górnych rogach kadru.
Wykonujmy tyle zdjęć w formacie RAW, w jakim stopniu pozwalają nam warunki. Czasem dopiero przed komputerem uświadamiamy sobie, czy udało się uwiecznić prawdziwą spadającą gwiazdę.
Jak obserwować Perseidy online?
Warszawskie Centrum Nauki Kopernik rokrocznie organizowało wydarzenie zwane „Nocą Spadających Gwiazd”. Co roku 12 sierpnia zainteresowani spotykali się przy pomniku Mikołaja Kopernika w Warszawie, aby obserwować to niecodzienne zjawisko.
Niestety w 2020 roku to wydarzenie nie mogło się odbyć ze względu na ograniczenia pandemiczne. Mimo to Centrum Nauki Kopernik zorganizowało event online. Entuzjaści obserwacji astronomicznych mogli oglądać spadające gwiazdy w formie transmisji video na profilu Facebook Planetarium Centrum Nauki Kopernik oraz na kanale YouTube.
Transmisja online wzbogacona była wywiadami z zaproszonymi gośćmi, którzy uzupełniali wiedzę uczestników wydarzenia o dodatkowe ciekawostki astronomiczne.
Jak będzie wyglądała noc spadających gwiazd w 2021 roku? Być może spotkanie odbędzie się tradycyjnie pod pomnikiem Kopernika w Warszawie, jak również w formie transmisji online, gdyż taka forma spotkała się ze sporym zainteresowaniem w 2020 roku.
