Owłosiony słoń z wielkimi kłami, symbol epoki lodowcowej — tak ludzie wyobrażają sobie mamuty. Kiedy żyły mamuty? Dlaczego wyginęły? Czy mamuty powrócą? Wszystkiego dowiesz się z tego artykułu.
Mamut właściwy — podstawowe informacje i wymiary
Mamut to bliski przodek dzisiejszego słonia wymarły u schyłku epoki lodowcowej. Określenie „mamut” dotyczy rodzaju trąbowców, do którego należą również współczesne słonie. Mimo że większość gatunków trąbowców nie była owłosiona, to mamut włochaty, zwany też mamutem właściwym, jest gatunkiem powszechnie uznawanym za najważniejszego reprezentanta tej rodziny słoniowatych.
Oprócz mamuta właściwego (mamuta włochatego) wyodrębniono inne gatunki przodków słonia, jak mamut stepowy (bezpośredni przodek mamuta włochatego), mamut kolumbijski, mamut południowy, a także mamut karłowaty.
Zobacz: Najlepsze gry o zwierzętach. Propozycje gier, w których najważniejsze są zwierzaki!
Mamuty osiągały rozmiary zbliżone do współczesnych słoni. Niektóre gatunki były większe — ich przedstawiciele mieli nawet 5 metrów wysokości w kłębie i ważyły do 10 ton. Większość z nich jednak nie przekraczała wysokości 3-3,5 metrów.
Kiedy i gdzie żyły mamuty?
Mamuty żyły w epoce lodowcowej przypadającej na koniec plejstocenu (starszej epoki czwartorzędu) 250 tysięcy do 15 tysięcy lat temu. W tym czasie żyły one na terenach obecnej Europy, Azji, a także w Ameryki Północnej. Mamuty, podobnie jak współczesne słonie, wykazywały duże zdolności adaptacyjne.
Obiektem badań są ich liczne ruchy migracyjne między kontynentami, a także zasiedlenie wyizolowanych wysp. Znany jest przypadek obecności mamutów nawet na Wyspie Wrangla na Morzu Arktycznym. Wyginięcie ich ostatnich przedstawicieli z Morza Arktycznego datuje się na okres zaledwie czterech tysięcy lat temu.
Ta szczególna enklawa słoniowatych cierpiała z powodu licznych mutacji spowodowanych niską liczebnością stada. Mamuty z Wyspy Wrangla były skarłowaciałe. Powszechnie chorowały na cukrzycę, miały obniżoną płodność, a także doskwierały im problemy z metabolizmem tłuszczy.
Co jadły mamuty?
Dzięki doskonale zachowanym szczątkom mamutów odkrytych w lodach Syberii (w tym zachowanej treści żołądkowej) potwierdziły się hipotezy o ich diecie. Mamuty były roślinożerne. Żywiły się trawami, mchem, porostem, krzewami, a także liśćmi drzew.
Ich ciosy (potocznie, lecz błędnie określane „kłami”) służyły do wygrzebywania roślinności spod warstw śniegu i lodu. Mamuty, podobnie jak współczesne słonie piły dużo wody. Ich zapotrzebowanie mogło utrzymywać się nawet na poziomie 200 litrów dziennie.
Dlaczego mamuty wyginęły?
Istnieje wiele hipotez wskazujących na możliwe przyczyny wyginięcia mamutów. Obecnie naukowcy skłaniają się ku stwierdzeniu, że nie jeden czynnik, ale cały zespół okoliczności przyczynił się do całkowitego ich wyginięcia. Badania wskazują, że w czasach, gdy na Ziemi żyły mamuty przynajmniej jeden raz trąbowce były bliskie wyginięciu. Jednak udało się im ponownie odbudować populację. Jak więc wyginęły mamuty? Co spowodowało, że mamuty wymarły?
Powszechnie sądzi się, że główną przyczyną była wzmożona aktywność łowiecka człowieka. Na mamuty polowano dla mięsa, skóry, a także imponujących ciosów oraz kości, z których najczęściej tworzono broń i narzędzia. Jednak to najprawdopodobniej cykle wahań klimatu skutkujące jego gwałtownym ociepleniem, a także zanieczyszczeniem lub lokalnym brakiem wody pitnej były głównymi przyczynami wyginięcia gatunku.
Odkrycia szczątków w Polsce
Na terenach dzisiejszej Polski mamuty występowały dość powszechnie. Istnieje wiele miejsc, gdzie odkryto duże skupiska szczątków słoniowatych z plejstocenu. Do najważniejszych lokalizacji należy Góra Świętej Bronisławy w Krakowie, gdzie znaleziono kości 86 mamutów, zdechłych lub zabitych przez człowieka, a następnie rozczłonkowanych. Odkryto tam również niecałe 6 tysięcy mamucich kości i zębów, datowanych na 23 tysiące lat.
Inne imponujące znalezisko odkryto na terenach piaskowni w Pyskowicach na Śląsku. Szczątki mamuta z Pyskowic posłużyły do zrekonstruowania kompletnego szkieletu zwierzęcia. Szkielet polskiego mamuta można podziwiać w Zamku Piastowskim w Gliwicach.
Pozostałości mamuta zostały odkryte również podczas prac wydobywczych w kopalni węgla brunatnego w Bełchatowie, gdzie w epoce lodowcowej znajdowała się skuta lodem stepotundra. Odkryto wtedy kompletną żuchwę z zębami trzonowymi, żebra, panewkę miednicy, kości biodrowe i łonowe. Mamut z Bełchatowa miał w chwili śmierci nie więcej niż 10 lat.
W Polsce znaleziono również dowód na to, w jaki sposób ludzie polowali na mamuty. Dopiero w 2018 roku odkryto krzemienny grot włóczni, który utknął w żebrze zwierzęcia. Włócznia musiała przebić dwucentymetrową skórę mamuta oraz warstwę tłuszczu o grubości kilku centymetrów. Świadczy to o tym, że takimi włóczniami rzucano w zwierzęta z dużej odległości. Niemal na pewno nie podchodzono do trąbowców i nie atakowano ich z bliska.
Czy mamuty z epoki lodowcowej powrócą?
Być może brzmi to jak scenariusz filmu fantastycznego, ale mamuty mogą zostać wskrzeszone. Wszystko za sprawą wspomnianego wcześniej odkrycia doskonale zachowanych szczątków zwierzęcia w rosyjskiej Jakucji na Syberii.
Międzynarodowa ekspedycja paleontologów miała już za sobą sukcesy w poszukiwaniu szczątków zwierząt epoki lodowcowej — wystarczy wspomnieć o odkryciu szczątków mamuciątka Juki z doskonale zachowanym rdzeniem kręgowym. U zwierzęcia z Jakucji zachowała się nie tylko treść żołądkowa, ale także płynna krew i mięso, które nawet utrzymało swój naturalny kolor.
Mimo że kod genetyczny mamuta został już w większości rozszyfrowany, to właśnie krew w stanie płynnym może dostarczyć brakujących informacji. Próbki krwi pobrane w niskiej temperaturze zostały należycie zabezpieczone i poddane szczegółowej analizie. Odkrycie to rozbudza wyobraźnię wielu naukowców. Twierdzą oni, że matką zastępczą mogłaby być słonica.
Nad sklonowaniem zwierzęcia pracują naukowcy z Japonii i Korei Południowej. Blisko sukcesu są też Amerykanie. Niedawno ogłoszono rozpoczęcie projektu, którego celem jest stworzenie krzyżówki mamuta właściwego z zagrożonym wyginięciem słoniem azjatyckim (indyjskim).
Oba gatunki mają bardzo podobny genom (ponad 99% zgodności). Niezgodne geny (odpowiadające m.in. za owłosienie, odporność na niską temperaturę, większe zapasy tłuszczu, a także mniejsze uszy) zostaną zmodyfikowane na podstawie pobranego wzorca.
Mimo że byłaby to hybryda słonia azjatyckiego, embrion ma być wszczepiony słonicy afrykańskiej. Zakłada się, że poród byłby w takim przypadku łatwiejszy. Szacuje się, że pierwsze mamuciątko może przyjść na świat już za sześć lat. Środowisko jego życia zostało już zaprojektowane.
Byłby to najprawdopodobniej Park Plejstoceński — specjalnie zaprojektowany rezerwat przyrody na rzece Kołyma w Rosji, który ma na celu odtworzenie tzw. mamutowego stepu. Wprowadzenie megafauny do syberyjskiej tajgi i tundry ma pomóc w poprawie stanu ekosystemu w tym obszarze, a także w spowolnieniu niekorzystnych zmian klimatycznych.
Czy projekt odrodzenia się populacji mamutów ma rację bytu? Daj znać w komentarzu, co o tym sądzisz.
Źródło obrazka głównego: mocah.org
Komentarze 
Pomysł wskrzeszenia jest niesamowity, ale ludzie zachowują się jak egoiści. Może i możemy przywrócić mamuty do istnienia, ale czy nie skazujemy ich tym samym na cierpienie i ból spowodowany zmienionym światem i klimatem, którego w ogóle nie były w stanie poznać, a co za tym idzie – przystosować się do niego?
To zwierzę jest tak wielkie że niewiem czy ktoś chciał by na żywo go zobaczyć