Linux to system operacyjny, popularny głównie wśród zaawansowanych użytkowników. Ostatnimi czasy zyskuje jednak coraz większe uznanie wśród osób korzystających z systemu Windows. Co przemawia na korzyść Linuxa? Czym są dystrybucje i jaka jest najlepsza?
Linux – co to jest? Dystrybucje Linuxa – czym są? Linux czy Windows – jakie są między nimi różnice
Linux to otwarty system operacyjny (a ściślej ujmując – jądro systemu), a stworzył go w 1991 roku Fin Linus Torvalds. Choć do popularności Windowsa bardzo mu daleko, to z roku na rok zyskuje coraz więcej zwolenników, także wśród posiadaczy komputerów osobistych. Co oznacza, że jest to „system otwarty”? Otóż dostęp do jego kodu źródłowego ma każdy użytkownik, a to oznacza, że każdy może go modyfikować według własnych potrzeb. Jest to zatem system operacyjny, który rozwijany jest przez społeczność, a nie jedną firmę (jak w przypadku Windowsa czy macOSa).
Otwarty dostęp (open source) do kodu systemu powoduje powstawanie tak zwanych dystrybucji, które inaczej nazwać można odmianami. Poszczególne dystrybucje Linuxa opierają się na głównym jądrze stworzonym przez Torvaldsa, jednak mogą różnić się pomiędzy sobą w każdym aspekcie – zaczynając od wyglądu interfejsu, poprzez możliwość korzystania z poszczególnych aplikacji, a na posiadaniu (lub nie) środowiska graficznego kończąc.
Każda z nich modyfikowana jest ze szczególnym zwróceniem uwagi na przeznaczenie. Celem przyświecającym twórcom może być na przykład łatwość i przejrzystość podczas codziennego, domowego użytkowania albo stworzenie potężnego narzędzia dla obsługi serwerów. Innymi słowy, dystrybucja to gotowy system operacyjny, który został dopracowany pod konkretne potrzeby oraz który jest gotowy do użycia zaraz po jego zainstalowaniu.
Linux czy Windows? Jakie są między nimi różnice? Podstawą jest dostęp – Linux to system bezpłatny, możliwy do ściągnięcia zarówno przez każdego użytkownika prywatnego, jak i firmę. To właśnie w przypadku przedsiębiorstw Linux może zyskiwać sporą przewagę, gdyż zakup licencji Windowsa na kilkanaście, czy nawet kilkadziesiąt stanowisk komputerowych wiąże się z poniesieniem niemałych kosztów, a to może zniechęcać potencjalnych kupców.
Sprawdź też: Linux Mint – co to jest? Komu polecamy? Wszystko o Linux Mint
Ponadto Windows jest taki sam dla wszystkich, nie ma więc możliwości dokonania personalizacji względem indywidualnych potrzeb, a to właśnie oferuje otwarty dostęp do kodu źródłowego Linuksa. Niekwestionowanymi zaletami Windowsa są jego intuicyjność i łatwość obsługi, a Linuksa – wydajność, szybkość działania oraz bezpieczeństwo. To ostatnie jest zdecydowanie mniejsze w przypadku Windowsa. Dlaczego? Ponieważ to właśnie ten system operacyjny przeważa na komputerach osobistych, więc i w niego celuje większość cyberprzestępców.
Od czego zacząć przygodę z systemem operacyjnym Linux
Jeżeli już zdecydowałeś, że chciałbyś wypróbować możliwości systemu operacyjnego Linux na swoim komputerze, czas wybrać najodpowiedniejszą dystrybucję. Należy zacząć od określenia własnych potrzeb i preferencji, na przykład czy będzie to system dla osoby stykającej się z Linuksem po raz pierwszy, czy może ma on służyć programiście w jego codziennej pracy.
Prawdopodobnie w pierwszej chwili odniosłeś wrażenie, że system operacyjny Linux przeznaczony jest tylko dla zaawansowanych użytkowników, ale to nieprawda. W ciągu ostatnich lat powstało wiele dystrybucji, które projektowane były z myślą właśnie o osobach początkujących. Najpopularniejsze wersje cechują się wyjątkową prostotą i intuicyjnością. Co więcej, ich środowisko graficzne często wzorowane jest na znanym Windowsie, przez co uruchamianie wszelkich programów i narzędzi nie stwarza żadnych problemów.
Czy instalacja i obsługa Linuxa jest trudna?
Użytkowanie Linuxa nie jest trudniejsze niż innych popularnych systemów operacyjnych, a występowanie sytuacji wymagających większej wiedzy z tego zakresu jest rzadkością. Wiele zależy oczywiście od tego, z jaką dystrybucją będziesz mieć do czynienia, jednak w podstawowych wersjach obsługa jest analogiczna do systemu Microsoftu. Odmiany dedykowane początkującym użytkownikom wyróżniają się tym, że po dokonaniu instalacji system oferuje środowisko, które jest od razu gotowe do użytkowania.
Proces instalacji Linuksa przebiega nieco inaczej niż w przypadku Windowsa, gdzie wszystko odbywa się w zasadzie bez udziału użytkownika, automatycznie. Różni się już sam wygląd menu i może on początkowo nieco odstraszać. Przeprowadzenie instalacji nie należy jednak do trudnych, ale należy zaznaczyć, że cały proces może być inny, w zależności od wybranej dystrybucji. W przypadku najpopularniejszych odmian (na przykład Ubuntu czy Mint) dokładną instrukcję krok po kroku znajdziesz na wielu stronach oraz forach internetowych skupiających pasjonatów (między innymi na portalu Linuxiarze).
Wymagania sprzętowe Linux? Idealny system operacyjny na stary i słaby komputer
System operacyjny Linux słynie z tego, że świetnie nadaje się do zainstalowania na „słabych” urządzeniach. Wynika to z dużo mniejszych wymagań sprzętowych niż w przypadku Windowsa. Bez problemu postawisz więc system Linux na starszych komputerach – istnieją dystrybucje, które potrzebują naprawdę minimalnych osiągów. Na przykład do uruchomienia najnowszej wersji Linux Lite wystarczy procesor 1 GHz oraz 8 GB wolnego miejsca na dysku, a nie jest to wcale najmniej wymagająca dystrybucja.
Okazuje się zatem, że istnieje łatwy sposób na przywrócenie do życia starszych sprzętów – wystarczy zmienić system operacyjny na mniej „zasobożerny”. Lekki Linux to między innymi: Ubuntu, Lubuntu, Debian, LXLE (dostępna także wersja 32-bitowa), Puppy Linux, Antix Linux i wspomniany Linux Lite, który dodatkowo wyróżnia się wyjątkowo nieskomplikowaną obsługą.
Bezpieczeństwo – czy na Linux są wirusy?
W porównaniu „Linux czy Windows” ten pierwszy zostawia system Microsoftu daleko z tyłu. Linux nie bez powodu od lat uchodzi za najbezpieczniejszy system operacyjny. Dlaczego? Tak jak wspominaliśmy wcześniej, okazuje się, że powstaje na niego niewiele wirusów — cała uwaga cyberprzestępców skupiona jest na Windowsie, gdzie dostęp do potencjalnych ofiar jest zdecydowanie większy i łatwiejszy. Ponadto Linux jest wolny od szpiegujących dodatków, które obecne są w systemach komercyjnych. Dodatkowo jego twórcy zabezpieczają system, tworząc mocne bariery przeciwko złośliwemu oprogramowaniu.
Kolejnym ważnym aspektem w kwestii bezpieczeństwa jest różnorodność Linuksa, czyli istnienie setek odmiennych dystrybucji, z czego nawet ta sama wersja systemu może wyglądać zupełnie inaczej u dwóch różnych użytkowników. To wszystko stwarza szalenie trudne warunki do napisania złośliwego kodu i jednocześnie skutecznie zniechęca potencjalnych przestępców.
Programy i aplikacje dostępne na Linux
Podobnie jak w przypadku komercyjnych systemów operacyjnych, Linux po zainstalowaniu oferuje kilka domyślnych, standardowych programów. Codzienne użytkowanie komputera zazwyczaj wiąże się z potrzebą instalacji dodatkowych narzędzi, które podnoszą funkcjonalność i ułatwiają wszelkie czynności. Chodzi tu między innymi o przeglądanie internetu, odbieranie poczty, odtwarzanie muzyki i wideo, edycję tekstów czy grafik.
W Linuksie dodatkowe aplikacje pobierane są w formie pakietów. Do wykonywania tej czynności stworzony został specjalny menedżer pakietów, oferujący dostęp do bibliotek. Znajduje się w nich większość programów, z których użytkownicy korzystają na systemie Windows, w tym Spotify, VLC Player czy Google Chrome. Dla osób, które potrzebują aplikacji nieposiadających Linuksowych odpowiedników, stworzone zostały odrębne programy. Opcja ta najczęściej wykorzystywana jest przez graczy, ale również do uruchamiania programów pakietu Adobe.
Steam i Linux – czy zagramy tutaj w gry
W głowach graczy rodzi się na pewno jedno najistotniejsze pytanie – czy da się zainstalować platformę Steam na Linuksie? Rzeczywiście, początkowo nie było takiej możliwości, jednak firma Valve ostatecznie poinformowała o udostępnieniu aplikacji Steam również na systemy Linux. Sama instalacja nie jest trudna i wystarczy tylko kilka komend. Dokładne instrukcje znajdziesz w internecie.
Z uwagi na potrzeby osób wykorzystujących komputery przede wszystkim do grania, stworzono specjalny program – Wine. Umożliwia on uruchomienie tytułów w systemie Linux nawet jeśli nie są one dedykowane, na przykład Wiedźmina 3 czy Counter Strike’a. Oznacza to, że granie w gry z Windows jest możliwe także na dystrybucjach Linuksa. Jest to jeden z najskuteczniejszych sposobów radzenia sobie z programami tworzonymi dla systemu Microsoftu.
Linux online – czy da się przetestować przed instalacją?
Chciałbyś poznać system operacyjny Linux, ale nie jesteś do końca przekonany? Możesz wypróbować go bez instalacji. Wiele dystrybucji oferuje wersje LiveCD, które uruchomisz bezpośrednio z nośnika (pendriva lub płyty CD) i nie wymagają one instalacji. Pozwala to na wypróbowanie systemu bądź konkretnej dystrybucji bez konieczności instalacji na dysku twardym komputera. Warto pamiętać, że uruchomiony w ten sposób system może działać nieco wolniej niż wersja zainstalowana.
Linux na pendrive USB
Jednym z podstawowych sposobów na szybką instalację Linuxa na komputerze jest wykorzystanie bootowalnego pendriva. Oznacza to, że po włożeniu pamięci flash USB, automatycznie uruchomi się proces instalacji dystrybucji. Dzięki temu rozwiązaniu uzyskasz przenośną wersję systemu, możliwą do wykorzystania na każdym komputerze. Do większości dystrybucji wystarczy pendrive z zaledwie 4 GB wolnego miejsca.
Linux na pendrivie to także świetny sposób na wypróbowanie systemu bez konieczności jego instalacji (Linux LiveUSB – działa analogicznie do LiveCD) oraz możliwość szybkiego uruchomienia systemu w sytuacjach awaryjnych. Aby utworzyć bootowalny pendrive z Linuksem, najlepiej skorzystać z dedykowanego narzędzia. W pierwszej kolejności należy podłączyć USB oraz wejść na stronę udostępniającą plik ISO z wybraną dystrybucją, następnie pobrać ją i otworzyć narzędzie, za pomocą którego system zostanie zapisany na pendrivie.
Najpopularniejsze dystrybucje Linux
Pierwszy krok w drodze do użytkowania Linuksa to wybranie dystrybucji. Ponieważ modyfikację systemu stworzyć może każdy użytkownik, powstały setki wersji, a każda z nich różni się od siebie poszczególnymi elementami. Odmiany tworzone są zarówno przez duże firmy (na przykład Red Hat), jak i grupy pasjonatów. Wśród najpopularniejszych dystrybucji znajdziesz również takie, które są przyjazne użytkownikom niemającym pojęcia o programowaniu. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie „jaki Linux wybrać?”, przedstawiając pokrótce kilka najpopularniejszych dystrybucji.
Linux Mint
Nie bez powodu Mint wymieniony został jako pierwszy. Według wielu jest to najlepsza dystrybucja oraz idealny wybór dla osób, które zaczynają przygodę z Linuksem oraz szukają dystrybucji do codziennego użytku. Ponieważ bazuje on na Ubuntu, ma z nim wiele wspólnego. Można powiedzieć, że Mint to podrasowany Ubuntu. W obsłudze nieco przypomina Windowsa, co może przemawiać na jego korzyść i stanowić duże ułatwienie dla osób przenoszących się z systemu Microsoftu.
Linux Ubuntu
Dystrybucja Ubuntu opiera się na zaprojektowanym wcześniej Debianie. Zamysłem jego twórców było stworzenie odmiany Linuksa tak prostej i intuicyjnej, jak to tylko możliwe. Widać to już podczas instalacji, która jest nieskomplikowana i zrozumiała. Zainstalowany system od razu oferuje podstawowe aplikacje, takie jak przeglądarka internetowa, pakiet biurowy czy programy do odtwarzania multimediów. Ubuntu przeznaczony jest głównie dla urządzeń domowych i biurowych.
Sprawdź też: Mikrofon SPC Gear SM950 Onyx White Streaming USB (SPG106) – recenzja. Bielsze nie będzie!
Linux Debian
Jest to jedna z najstarszych dystrybucji, zaprojektowana w 1993 roku. Debian ceniony jest przez użytkowników za swoją stabilność i wysoką jakość w każdym szczególe. Do znaczących zalet zaliczyć należy ponadto małe wymagania sprzętowe – do sprawnego działania systemowi wystarczy zaledwie 2 GB pamięci RAM oraz 2-10 GB miejsca na dysku, czyli dużo mniej niż w przypadku Windowsa 10. Wiele nowszych dystrybucji powstało, bazując właśnie na Linuksie Debian (na przykład Ubuntu i Mint).
Linux Fedora
Projektanci Fedory na pierwszym miejscu stawiają innowacyjność. Należy ona do czołowych dystrybucji, które mogą pochwalić się najwyższym poziomem bezpieczeństwa, a także najbogatszymi wersjami dostępnych pakietów (programów). Często wszelkie unowocześnienia testuje się właśnie na Fedorze przed wprowadzeniem ich do płatnego systemu Red Hat Enterprise Linux. Z tego powodu z systemu równie często korzystają użytkownicy komputerów domowych, jak i serwerów, choć przeznaczona jest głównie dla profesjonalistów, w tym programistów.
Linux Manjaro
Twórcy Manjaro opracowali system na podstawie dystrybucji Arch Linux, skupiając się szczególnie na tym, żeby był przyjazny. Skierowany jest głównie do użytkowników komputerów osobistych, dlatego też charakteryzuje się wyjątkową prostotą i stabilnością, a ponadto także szybkością. Wbrew pozorom nie jest to dystrybucja stworzona wyłącznie z myślą o osobach początkujących, ponieważ nadaje się także dla profesjonalistów, którzy na przykład mogą korzystać z Manjaro w trybie tekstowym (o nazwie Architect).
Arch Linux
O Arch Linux można powiedzieć, że jest to prosty system dla użytkowników zaawansowanych. Cechuje się łatwością konfiguracji i użytkowania, ale jednocześnie wymaga podstawowej wiedzy na przykład w zakresie edycji plików tekstowych, która jest niezbędna w celu zmiany wszelkich ustawień. Już samo przygotowanie systemu do działania wymaga określonych umiejętności.
„Linux download”, czyli skąd brać dystrybucje
Na zakończenie wypada poruszyć jeszcze kwestię dostępności Linuksa. Skoro system ten jest darmowy, to skąd go brać, aby było to legalne? System Linux rozpowszechniany jest na zasadach licencji GNU GPL. Oznacza to, że może on być ściągany z internetu i zainstalowany na dowolnej liczbie komputerów, także tych przeznaczonych do użytku w firmie czy szkole.
Najprostszym sposobem na znalezienie pliku do pobrania Linuksa jest włączenie strony domowej wybranej przez siebie dystrybucji lub wpisanie w wyszukiwarkę hasła „Linux download”. Niektóre wersje można także znaleźć na ogólnodostępnych serwerach FTP. Istnieje też możliwość wykupienia komercyjnych dystrybucji Linuksa – twórcy danego systemu oferują możliwość otrzymania płatnej wersji. W zamian za poniesienie kosztów gwarantują dostęp do pomocy technicznej, podręcznika i innych dodatkowych usług.
Podsumowując, system operacyjny Linux doceniany jest przede wszystkim za możliwość modyfikacji – otwarty dostęp do kodu źródłowego pozwala na personalizację systemu według własnych potrzeb. Ponadto dystrybucje Linuksa oferują wysoki poziom bezpieczeństwa, wydajność oraz stabilność. Swoją funkcjonalnością dorównuje on popularnemu Windowsowi, a profesjonalistom stwarza nieograniczone wręcz możliwości. Dzięki funkcji LiveCD użytkownicy mogą wypróbować działanie poszczególnych dystrybucji bez konieczności instalowania ich na dysku.
Komentarze 
Czy autor tekstu instalował CSa przez wine? CSgo jest w wersji natywnej pod linuxa także ten tego 🙂