Płyty główne od jakiegoś czasu nie są już wyłącznie kawałkiem plastiku na procesor i kartę graficzną. To rozbudowane centrum komunikacyjne, do którego producenci dodają coraz to nowsze rozwiązania. Dziś przyjrzymy się, co potrafi wysokiej klasy model ROG Crosshair X870E Hero marki ASUS.
Jakiś czas temu byliśmy świadkami premiery płyt głównych z chipsetem X670 i X670E, ale jako że chińczycy bardzo nie lubią cyfry 7, rok po ich premierze przyszło nam sprawdzić ósemkę. A ósemka ma w sobie coś, czego szóstka i nieistniejąca siódemka nie miała – pogoń za nowoczesnością. Otóż modyfikacje same w sobie rozległe nie są, ale odświeżenie płyty z segmentu Crossair Hero widać już na pierwszy rzut oka. Do dyspozycji otrzymamy np. USB4 czy najnowszy standard Wi-Fi 7, a nie jak w poprzedniku Wi-Fi 6E.
Ciekawostką jest natomiast gniazdo SlimSAS, więc szczerze się zastanawiamy, do kogo tak naprawdę skierowana jest ta płyta. Domowi użytkownicy z niego bowiem nie korzystają, a w większości przypadków zapewne nawet nie wiedzą do czego służy.
Ostatecznie wzrosły już nie tylko możliwości, ale również cena, która jest o 500 zł wyższa od poprzednika. To akurat zła wiadomość, ale sprawdźmy, czy jest w tym wypadku uzasadniona.
Specyfikacja
ASUS ROG Crossahair X870E Hero to płyta główna ATX, z najnowszym chipsetem X870E (Extreme), a zatem mamy do czynienia z najwyższą półką, jeśli chodzi o podstawkę AM5. Posiada ona cztery sloty na pamięć DDR5-8200 (OC) o maksymalnej pojemności ogólnej rzędu 256 GB. Na jej laminacie znaleźć można dwa sloty PCIe 5.0 x16. Jeśli chodzi zaś o magazyn danych są to odpowiednio 4x SATA 6 Gbps, 3x M.2 PCIe 5.0, 2x M.2 PCIe 4.0 oraz wspomniany wcześniej SlimSAS. Dla użytkownika domowego mamy wrażenie, że płyta prezentuje się nieco gorzej od testowanej wcześniej MSI MPG X870E Carbon WiFi. Idźmy zatem dalej.
Do dyspozycji otrzymujemy dwa porty USB 4 o przepustowości 40 Gb/s, 1x USB 3.2 Gen 2×2 o przepustowości 20 Gb/s, 8x USB 3.2 Gen 2 (10 Gb/s), 4x USB 3.2 Gen 1 (5 Gb/s) oraz 4x USB 2.0. Oprócz tego znalazło się miejsce dla karty sieciowej Realtek 2.5G, Realtek 5 Gbps oraz najnowsze Wi-Fi 7 (be). Za dźwięk odpowiada natomiast lepszy kodek niż we wspomnianej płycie MSI. Tutaj producent zdecydował się na Realtek ALC4082 z dodatkowym przetwornikiem cyfrowo-analogowym ESS 9219
Na papierze prezentuje się zatem całkiem dobrze, ale jak to ma ASUS w zwyczaju robić, wszystko ma swoją cenę, a ta wynosi ok. 3000 zł. Później wspomnimy o opłacalności.
Budowa i jakość
Płyta główna ASUS ROG CROSSHAIR X870E HERO w formacie ATX oferuje łatwość montażu, unikając problemów, które mogłyby pojawić się w konstrukcjach E-ATX. Radiatory VRM są solidnych rozmiarów, połączone długim heatpipe’em, co wspomaga efektywne chłodzenie. Wizualnie płyta wyróżnia się klasyczną czarno-szarą kolorystyką z podświetleniem Polymo na tylnym panelu, a jej oświetlenie można dostosować przy pomocy aplikacji Aura Creator, która jest częścią Armoury Crate.
Na płycie znajduje się osiem 4-pinowych złączy wentylatorów, w tym dwa dedykowane do chłodzenia wodnego AIO („AIO_PUMP” i „W_PUMP+”), które jednak mogą obsługiwać także zwykłe wentylatory. Regulacja obrotów odbywa się zarówno napięciowo, jak i przez PWM. Warto jednak zauważyć, że tylko cztery złącza obsługują tryb półpasywny (funkcja „Allow Fan Stop”), a w trybie napięciowym minimalne obroty to 60%. „W_PUMP+” może obsłużyć obciążenie do 3 A (36 W), a pozostałe złącza do 1 A (12 W).
Radiatory na płycie są montowane przy pomocy śrub, co ułatwia ich demontaż. Sloty PCIe mają automatyczne zatrzaski, a dyski M.2 są montowane beznarzędziowo, chociaż tylko pierwszy slot M.2 ma radiator zdejmowany bez użycia śrubokręta. Backplate na rewersie laminatu chroni elektronikę i wspomaga chłodzenie.
Płyta posiada kontroler PWM ASP2205, obsługujący sekcję zasilania VRM, składającą się z dziesięciu faz (9+1 dla rdzeni i SOC), z tranzystorami SiC850A od Vishay o obciążalności 110 A w trybie ciągłym. Dzięki kompaktowej konstrukcji tranzystory oszczędzają miejsce na laminacie.
Moduły pamięci RAM można zainstalować w czterech slotach, obsługujących do 64 GB na slot i zegary do 8200 MHz. W tej części płyty umieszczono także wtyczkę 24-pinową ATX, dwie 8-pinowe EPS, 8-pinową PCIe, diagnostyczne diody LED (CPU/DRAM/VGA/BOOT), wyświetlacz kodów POST, złącze LED ARGB oraz przyciski Power/Reset. Jest też złącze M.2 z radiatorem, wspierające dyski PCIe 5.0.
Sloty rozszerzeń obejmują dwa PCIe 5.0 x16 (elektrycznie x16/x8), oba podłączone do CPU. Pomiędzy nimi są cztery złącza M.2 z radiatorami, z czego dwa pierwsze obsługują PCIe 5.0, a pozostałe PCIe 4.0. Procesor zarządza dwoma pierwszymi złączami M.2, a pozostałymi – mostek południowy. Zajęcie niektórych slotów M.2 może wpływać na konfigurację PCIe, ograniczając przepustowość.
Na dole płyty umieszczono złącze HD Audio, dwa wyprowadzenia USB 2.0, jedno USB 3.2 Gen 1 i Gen 2×2 (Type-C), złącze termopary („T_SENSOR”) oraz cztery gniazda SATA i jedno SlimSAS. Są one równolegle do laminatu, co ułatwia zarządzanie kablami i montaż długich kart graficznych. BIOS jest jeden, ale dostępna jest funkcja BIOS FlashBack, a płyta wspiera zasilanie dodatkowych pasków LED za pomocą złączy „ADD GEN2_2” i „ADD GEN2_3”.
Płyta posiada zintegrowaną kartę dźwiękową opartą na kodeku Realtek ALC4082, wspieraną przez kondensatory Nichicon i DAC ESS ES9219, co zapewnia wysoką jakość dźwięku jak na zintegrowane rozwiązanie.
Na panelu I/O znajdują się m.in. przyciski BIOS FlashBack oraz Clear CMOS, jeden port HDMI, osiem USB 3.2 Gen 2 (w tym dwa Type-C), dwa USB4, dwa złącza RJ-45 (Intel I226-V i Realtek RTL8126), dwa porty do podłączenia anten Wi-Fi oraz wejścia i wyjścia audio, w tym cyfrowe S/PDIF.
Oprogramowanie UEFI
Jeśli chodzi o oprogramowanie sterujące, nie można się do niczego przyczepić. Znajdziemy tu wszystkie potrzebne funkcje, ustawienia i możliwość dostosowania podświetlenia oraz krzywej zainstalowanych na płycie wentylatorów.
Metodologia testowa i wydajność
Testy płyty głównej ASUS ROG Crossahair X870E Hero przeprowadzono z użyciem domyślnych zegarów większości podzespołów. Jedyne modyfikacje to ustawienie RAM na DDR5-6000 CL 32.
Testy przeprowadzono na platformie składającej się z procesora AMD Ryzen 9 9900X, pamięci RAM Patriot Viper Venom 2x 16 GB DDR5-7400 CL 36, karty graficznej GeForce RTX 4080 w wersji ASUS ROG Strix, dysku SSD Patriot Viper VPR100 1 TB, zasilacza SilentiumPC Supremo M1 Platinum 700W i chłodzenia wodnego MSI MEG CoreLiquid S360. Całość umieszczono w obudowie Antec Twelve Hundred V3.
Temperatura, pobór prądu i czas bootowania
Do zmierzenia temperatury pracy poszczególnych elementów na laminacie posłużył pirometr Voltcraft ID 800-20D o zakresie pomiarowym od -50 do 800 stopni Celsjusza. Testy przeprowadzone zostały z wykorzystaniem procesora AMD Ryzen 9 9900X przetaktowanym do wartości 5,4 GHz, czemu towarzyszy napięcie równe 1,3 V. Temperaturę mierzyliśmy za pośrednictwem oprogramowania Blender i 30-minutowego renderu Barbershop.
Do zmierzenia poboru prądu posłużył watomierz Voltcraft Energy Logger 4000F o klasie dokładności +/- 1% z pracą w trybie True RMS. Również i w tym scenariuszu wykorzystaliśmy rendering sceny Barbershop w programie Blender.
Czas bootowania to istotny element pomiarowy. Polega na zmierzeniu czasu, który upływa od włączenia komputera do momentu rozpoczęcia wczytywania systemu operacyjnego. Nie należy go mylić z sumarycznym czasem uruchamiania maszyny, który jest odpowiednio dłuższy.
Podsumowanie
ASUS ROG CROSSHAIR X870E HERO to solidna płyta główna, która wyróżnia się dobrą wydajnością, zwłaszcza w testach kontrolerów i aplikacjach wymagających dużej mocy. Sloty M.2 działają sprawniej niż u konkurencji, a procesor Ryzen 9900X osiąga maksymalny potencjał podkręcania. Płyta oferuje bogate wyposażenie, takie jak Wi-Fi 7, LAN 5 Gb/s, porty USB4 i solidny system chłodzenia sekcji zasilania. Design płyty jest przemyślany, a dodatkowe funkcje, jak awaryjne wgrywanie BIOS-u, ułatwiają codzienną obsługę.
Do wad należy zaliczyć ograniczone wyjścia audio oraz pewne braki w regulacji wentylatorów, co może być uciążliwe dla osób oczekujących większej kontroli nad systemem chłodzenia. Wysoki pobór prądu w spoczynku, wynikający z użycia kontrolera ASMedia, może być dodatkowym minusem, zwłaszcza w kontekście efektywności energetycznej. Lista minusów jest jak widać niewielka.
Według nas płyta wypada bardzo dobrze, ale jednak cena jest dość wysoka, zwłaszcza w porównaniu do poprzedniego modelu, a to z kolei może zniechęcić niektórych użytkowników. Wprowadzone zmiany niekoniecznie uzasadniają dużą podwyżkę. Mamy też wrażenie, że aż na siłę szukano jakichś innowacji, co zresztą udowadnia istnienie gniazda SlimSAS, które znajduje zastosowanie przede wszystkim w serwerach, a nie typowo konsumenckim sprzęcie. Sami jesteśmy ciekawi, jaki był zamysł.
Tak czy owak, jeśli szukacie naprawdę porządnej płyty, nowa wersja Crosshair na chipsecie X870E jest jak najbardziej godna polecenia.
