Starliner Boeinga ponownie w tarapatach – współpracująca z NASA firma, ze względu na poważne niedociągnięcia techniczne, znów przełożyła termin kursu na ISS. Czy Boeing utrzymuje tempo w wyścigu kosmicznym, zwłaszcza w obliczu coraz szybszego SpaceX?
CST-100 Starliner – co to jest?
Boeing CST-100 Starliner to zaprojektowana we współpracy z Bigelow Aerospace kapsuła kosmiczna wielokrotnego użytku. Statek powstaje w ramach prowadzonej przez NASA inicjatywy Commercial Crew Program, której głównym celem jest wyłonienie spośród propozycji prywatnych przedsiębiorstw najbardziej efektywnych metod komunikacji w zakresie astronautyki załogowej. Podstawowym zadaniem kapsuły ma być transport personelu na pokład ISS, Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Cechujący się bezspawową strukturą Boeing Starliner ma w założeniu pomieścić do siedmiu pasażerów i umożliwiać przeprowadzenie do 10 misji z sześciomiesięcznym cyklem ponownego przygotowania i załadunku. Kapsuła charakteryzuje się systemem spadochronów i poduszek powietrznych, który w odróżnieniu od dotychczas budowanych w USA, wodujących statków, umożliwia lądowanie na solidnym gruncie. Zainstalowana na pokładzie technologia ma zapewnić możliwość autonomicznego dokowania – kamery Starlinera są zdolne do wykrycia stacji ISS z odległości nawet kilkudziesięciu mil, dzięki czemu stery strumieniowe mogą samoczynnie ustawić kapsułę we właściwej pozycji do zakotwiczenia.
Statek kosmiczny Starliner – na jakim etapie stoi Boeing
Pierwsza, zakończona niepowodzeniem, próba przeprowadzenia misji statku kosmicznego Starliner odbyła się 20 grudnia 2019 roku. Celem testu był bezzałogowy lot z manekinem na pokładzie i dokowanie na stacji ISS, a następnie powrót kapsuły i lądowanie w zachodniej części Stanów Zjednoczonych. Kapsułę wzniesiono wielostopniową rakietą nośną Atlas V, startującą po raz pierwszy z podwójnym członem silnikowym Centaur. Anomalia wykryta wewnątrz zegara czasu trwania misji sprawiła, że statek znalazł się na zbyt niskiej orbicie by dotrzeć na stację kosmiczną, w związku z czym 22 grudnia wylądował w porcie kosmicznym White Sands w Nowym Meksyku.
Drugi test Boeinga planowany był pierwotnie na 30 lipca 2021 roku, jednak przełożono go ze względu problemów technicznych na ISS – świeżo zadokowany, rosyjski moduł Nauka nieoczekiwanie odpalił silniki, powodując przechylenie całej stacji o 45 stopni. Po opanowaniu sytuacji ustalono termin lotu Starlinera na 3 sierpnia. Jednak tym razem, kilka godzin przed startem, na pokładzie kapsuły wykryto awarię 13 zaworów systemu napędowego. Starliner został 9 sierpnia przetransportowany do zakładu Boeinga w celu znalezienia źródła usterki.
Bogata oferta smartfonów Apple’a
Boeing Starliner vs. Starship od SpaceX Elona Muska – pojedynek gigantów?
Medialny pojedynek Boeinga ze SpaceX trwa od 2014 roku, gdy NASA zakontraktowała zlecenie na projekt kapsuł zdolnych do transportu astronautów na ISS. Rządowa agencja kosmiczna chciała w ten sposób uniezależnić USA od rosyjskich statków typu Sojuz, na których polegała od czasu zakończenia programu Space Transportation System i rezygnacji z promów kosmicznych w 2011. 30 maja 2020 roku to właśnie SpaceX przeprowadził pierwszy od niemal dziesięciu lat, w pełni udany kurs załogowy statku Crew Dragon Endeavour, który dostarczył dwójkę astronautów NASA na pokład stacji kosmicznej.
Boeing jest za to głównym wykonawcą, od którego zależy koordynowany przez NASA program Artemis – rakieta Space Launch System amerykańskiego koncernu lotniczego ma dostarczyć pierwszą kobietę i pierwszą osobę niebiałą na powierzchnię Księżyca. Biorąc jednak pod uwagę kolejne porażki Starlinera oraz fakt, że konstrukcja SLS mierzy się z trzyletnim opóźnieniem i budżetem przekroczonym o niemal 3 miliardy dolarów, można wątpić w sukces tego planu.
Sprawdź też: Ile pali samolot? Co wpływa na średnie spalanie samolotu?
NASA wydaje się być podobnego zdania, na co wskazują wyniki grantów w dziedzinie lądowników księżycowych programu Artemis z roku 2020 – wśród zaakceptowanych projektów autorstwa Blue Origin, Dynetics oraz SpaceX zabrakło Boeinga. 16 kwietnia, administracja NASA ogłosiła, że zwycięzcą został SpaceX. Firma Elona Muska zaproponowała wersję statku Starship, która byłaby zdolna transportować pasażerów i ładunek pomiędzy orbitą Księżyca a jego powierzchnią – nasuwa się pytanie, dlaczego NASA w ogóle jeszcze finansuje kontrowersyjny Space Launch System.
Historia współpracy NASA i Boeinga przy CST-100 Starliner
Organizowany przez NASA konkurs grantowy pod nazwą Commercial Crew Program zakładał zestaw warunków, jakie miałby spełniać dotowany przez agencję statek kosmiczny. Kapsuła miała być co najmniej czteroosobowa, zdolna do transportu ładunków o masie 500 kg w obie strony, a także operacyjna 24 godziny na dobę przez 210 dni (w przypadku połączenia z ISS). Na przestrzeni lat 2010-2017, Boeing w ramach tej inicjatywy otrzymał od NASA niemal 5 miliardów dolarów na rozwój CST-100 Starliner. W lipcu 2010 roku Boeing ogłosił, że kapsuła mogłaby być w pełni operacyjna przed końcem 2015. W październiku 2011 roku NASA zawarła umowę o wydzierżawienie Boeingowi hangaru Orbiter Processing Facility w Centrum Kosmicznym Johna F. Kennedy’ego na rzecz produkcji i testów Starlinera.
NASA w 2015 roku wykluczyła projekt bezzałogowej wersji Starlinera z programu Commercial Resupply Services, który zakładał kontrakt na transport sprzętu i zaopatrzenia na ISS. Powodem tej decyzji miała być niska zdolność statku Boeinga do szybkiego załadunku w fazie startowej, a także autonomiczny system dokowania, mocno ograniczający funkcjonalność ISS w trakcie czynności ładunkowych. Planowany na 2018 rok pierwszy, testowy start Starlinera został przełożony przez Boeinga dwukrotnie w 2016 roku. W kwietniu 2018 roku NASA zasugerowała, że raczej nie wydarzy się on przed przełomem 2019 i 2020. Po częściowych porażkach w trakcie tegorocznych testów lotów bezzałogowych, NASA i Boeing nie podają żadnych konkretów w kwestii ewentualnego lotu z astronautami na pokładzie.
Kiedy kolejny start statku kosmicznego Starliner?
Od czasu sierpniowej awarii zaworów napędowych, wciąż przybywa wątpliwości związanych z korporacyjną organizacją wewnątrz Boeinga. Przedsiębiorstwu zarzuca się przedkładanie aspektów księgowych nad precyzyjną inżynierię, na co wskazują nie tylko raporty środowiska, ale i wątpliwości samego NASA. Kolejnego startu kapsuły nie udało się umieścić w napiętym terminarzu kursów rakiet Atlas V na ISS – data następnego testu nie jest pewna, jednak nie wydarzy się on wcześniej w okolicach listopada 2021 roku. Sytuacja ta stawia planowany na 2022 rok test załogowy pod olbrzymim znakiem zapytania.
Sprawdź też: Wszystko o Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) – czym jest, moduły ISS, plany na przyszłość
Kontrowersyjny projekt CST-100 Starliner nie napawa optymizmem. Mając silną konkurencję w postaci dynamicznie rozwijającego się SpaceX, Boeing musi poważnie przekalkulować swój obecny model biznesowy i sposób, w jaki podchodzi do inżynierii kosmicznej. W końcu zależy od tego nie tylko sukces firmy, jako jednego z prekursorów komercyjnych lotów, ale przede wszystkim bezpieczeństwo astronautów.
