Rozdzielczość natywna to kwestia dobrze znana posiadaczom ekranów LED. Czym jest rozdzielczość? Co to jest upscaling? Czym są proporcje ekranu i jak wpływają na jakość obrazu? Dowiesz się z tego artykułu.
Rozdzielczość natywna – co to jest?
Coraz częściej w opisie telewizorów możesz usłyszeć termin „rozdzielczość natywna”. Co to takiego? Sama rozdzielczość to liczba pikseli ułożonych w pionie i poziomie, które może wyświetlić ekran urządzenia – monitora lub wyświetlacza smartfonu. Na przykład rozdzielczość 1920×1080 oznacza, że pozioma krawędź sprzętu składa się z 1920 pikseli, a pionowa – z 1080. Im niższa jest rozdzielczość ekranu w porównaniu z jego wymiarami, tym bardziej „rozpikselowany” jest obraz na urządzeniu.
Nie tylko ekrany monitorów, telewizorów czy tabletów mają rozdzielczość. Mają ją także obrazy i filmy. Łatwo to wytłumaczyć na przykładzie tapety w systemie Windows. Jeśli w nowym komputerze z monitorem Full HD zastosujesz ulubione tło z poprzedniego sprzętu (z mniejszym monitorem), będzie ono miało dookoła ramkę. Taka grafika jest mniejsza niż optymalne wymiary Twojego nowego monitora, czyli jego rozdzielczość natywna.
Zobacz: Megapixele, a rozdzielczość zdjęcia – jak przeliczać MPx?
„Natywny” znaczy „urodzony, wrodzony”. Rozdzielczość natywna to „naturalna” rozdzielczość ekranu LCD. Każdy piksel na takim ekranie to fizyczna dioda, od której światła zależy jasność i kolor obrazu. Jeśli Twój monitor oferuje rozdzielczość 2K: 1920×1080, możesz pomnożyć długość przez szerokość i uzyskać dokładną liczbę diod, z których się składa.
Jeśli na ekranie LCD 1080p ustawisz rozpiętość mniejszą niż rozdzielczość natywna, piksele będą rozmyte i zniekształcone, bo komputer musi je zmniejszyć. To problem znany m.in. graczom retro. Wiele klasycznych gier powstało w czasach grafiki o znacznie mniejszej rozdzielczości. Nie są kompatybilne z nowoczesnymi monitorami LCD. To, jak zmniejszyć ekran, by dobrze wyświetlał gry retro, jest wyzwaniem dla twórców emulatorów — czyli programów, które „udają” starsze komputery i systemy, by umożliwić korzystanie z archiwalnego software’u.
Rodzaje rozdzielczości
Proporcje ekranu kształtują rodzaje rozdzielczości – w tym znaczeniu to pojęcie oznacza stosunek szerokości do wysokości. Istnieją cztery najczęściej stosowane proporcje ekranów telewizorów i monitorów, są to: 4:3, 16:9, 16:10 oraz 21:9.
Wyświetlacz typu 4:3 jest prawie kwadratowy, a filmy kinowe mają stosunek długości do wysokości równy 2.40:1. Oglądając wiele hollywoodzkich produkcji na ekranie CRT, na górze i na dole zobaczysz czarne pasy. Dlatego czasem ten starszy standard jest określany jako „kwadratowa TV”.
Amerykański system telewizji NTSC stosował rozdzielczość 640×482, a w Europie Zachodniej przyjął się standard PAL (720×576). Sygnał telewizyjny w Polsce i reszcie bloku wschodniego stosował SECAM, odmianę zachodnioeuropejskiej technologii. To właśnie „kwadratowa TV” – proporcje 4:3 czy 3:2.
Dzięki ekranom LCD dzisiaj standardem są ekrany panoramiczne, najczęściej o stosunku wysokości do długości równym 16:9. Także telewizja cyfrowa, a co ważniejsze – platformy streamingowe i youtuberzy, tworzą treści już w tym formacie, w wysokiej rozdzielczości high-definition. To w tych proporcjach dostępna jest rozdzielczość 4K, 8K, HD Ready i Full HD.
Upscaling a rozdzielczość natywna — różnice
Twój drogi telewizor może mieć proporcje 16:9 i natywne 4K. Co to takiego? Tak opisuje się bardzo wysoką rozdzielczość 3840×2160. Jeszcze nie wszystkie filmy, seriale czy programy TV są dostępne w tym formacie, przez co nie możesz cieszyć się obrazem w jakości HD na ekranie telewizora, oglądając starsze produkcje. Wiele takich modeli oferuje upscaling, czyli skalowanie obrazu.
Upscaling to w uproszczeniu wypełnianie wolnych przestrzeni między pikselami tak, by obraz wydawał się spójny. Nowe piksele przyjmują kolor tych wokół — pomiędzy czerwonym i białym pikselem algorytm wstawi różowy. Czasem jednak taki efekt może być podobny do tego, jak przy zmianie rozdzielczości natywnej: będzie to rozmycie obrazu lub dziwna poświata. Nie jest to jednak wada sprzętowa, a programowa i można ją skorygować.
Upscaling usprawni np. dodatkowe urządzenie — jak amplituner czy skaler obrazu. Wiele nowych telewizorów ma też algorytmy Sztucznej Inteligencji, które dostosowują starszy obraz do nowej rozdzielczości. Poza tym różne stacje telewizyjne i serwisy dygitalizują stare filmy i dostosowują je do nowych standardów.
8k, 4k, FullHD i HD Ready — czym się różnią?
Standardy rozdzielczości stale rosną i ewoluują — pierwsze karty graficzne pracowały w rozdzielczości 320×200. Dopiero system Windows 95 sprawił, że standardem stała się rozdzielczość 1024×768, a w XXI wieku do użytku weszły proporcje bliższe telewizyjnym — 16:9. W drugiej dekadzie tego stulecia standardem stała się rozdzielczość 1280×720, czyli tak zwane HD Ready. Wiele tańszych laptopów o przekątnej 15.6″ pracuje w rozdzielczości natywnej 1366×768.
Większość nowych ekranów dostępnych na rynku oferuje wyższe rozdzielczości. 1920×1080 to standard Full HD, coraz popularniejszy w matrycach mniejszych urządzeń. 2560×1440 to poziom dobrych ekranów komputerów stacjonarnych — taką rozdzielczość powinien oferować monitor dla grafika.
Rozdzielczość 4K albo ultra HD oznacza 3840×2160 pikseli, telewizory i wysokiej jakości konsole do gier obsługują taką rozpiętość. Za to telewizor 8K z górnej półki dysponuje 4 razy większą rozdzielczością: 7680×4320. Na takim ekranie zmieściłaby się zawartość czterystu wczesnych DOS-owych monitorów i litery na każdym z nich pozostałyby czytelne.
Co przyniesie przyszłość? Powoli zbliżamy się do granicy rozdzielczości niezauważalnej dla ludzkiego oka i grafiki nieodróżnialnej od rzeczywistości. Może to oferować nowe możliwości, ale i budzi wiele lęków.
