SpaceX to obecnie jedna z najbardziej znanych firm działających w przemyśle kosmicznym. Założona przez Elona Muska firma, ma ambitne plany kolonizacji Marsa i wiele innowacyjnych misji kosmicznych za sobą.
Podbój kosmosu w XXI wieku zdecydowanie wyhamował. Na samych początkach rozwoju przemysłu kosmicznego walka pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich niesamowicie ją napędziła, co doprowadziło do wielu przełomów. W ostatnich dekadach możemy jednak obserwować znacznie mniej misji załogowych. Między innymi to chce zmienić SpaceX, czyli Space Exploration Technologies Corporation, firma założona w 2002 roku przez ekscentrycznego miliardera, Elona Muska.
Czym zajmuje się SpaceX?
SpaceX zajmuje się szeroko pojętym przemysłem kosmicznym i wszystkim co z nim związane. Mowa tu więc zarówno o produkcji elementów do rakiet i statków kosmicznych, jak i eksploracji kosmosu i przeprowadzaniu misji kosmicznych, które są jedną ze sposobów na odkrywanie tego, co nas otacza.
SpaceX buduje między innymi silniki rakietowe, rakiety nośne, a nawet i całe statki kosmiczne. Produkując swoje konstrukcje, SpaceX stara się przede wszystkim opracować rozwiązania, które pozwolą zmniejszyć koszt wyniesienia rakiety na orbitę, co odpowiada za znaczną większość kosztów całej budowy promu kosmicznego.
Innym bardzo ważnym celem SpaceX jest eksploracja Marsa i jego kolonizacja. Jak wiadomo żaden człowiek nigdy nie postawił stopy na innej planecie niż Ziemia, przez co jest to plan bardzo ambitny, lecz konsekwentnie realizowany przez przedsiębiorstwo Elona Muska. Eksploracja czerwonej planety na ten moment planowana jest na rok 2029. Zanim jednak do tego dojdzie, SpaceX testuje rakietę Starship, która ma być ważnym środkiem transportu międzyplanetarnego.
-75%
SpaceX swoją siedzibę ma w Hawthorne, czyli mieście należącym do hrabstwa Los Angeles w Kalifornii. Tam znajduje się też montownia rakiet oraz biuro projektowe. Prawdziwa baza, z której testowana jest większość nowych rakiet oraz silników mieści się jednak w stanie Teksas. SpaceX posiada tam dwie placówki. Pierwsza mieści się w McGregor, gdzie testuje i buduje się silniki rakietowe. Znacznie ważniejsza położona jest w Boca Chica, tuż obok granicy z Meksykiem. Tam mieści się baza, z której ruszają wszystkie misje kosmiczne SpaceX.
Krótki zarys historii SpaceX
Historia SpaceX rozpoczyna się w 2002 roku. Wtedy Elon Musk, czyli multimiliarder pochodzący z Republiki Południowej Afryki, który fortunę zbił, tworząc m.in. takie firmy jak PayPal, Zip2, a obecnie kojarzony jest właśnie ze SpaceX oraz z Teslą, czyli producentem samochodów elektrycznych. Musk zdecydował się wykorzystać swoje fundusze w dziedzinę techniki kosmicznej z ideą zmniejszenia kosztów wyniesienia ładunków w przestrzeń kosmiczną. Firma rozwijała się niezwykle dynamicznie. Po 3 latach zatrudniała 160 osób, lecz pięć lat później zatrudnienie w SpaceX znalazło ponad 1000 pracowników.
Firma kosmiczna Elona Muska może pochwalić się wieloma osiągnięciami w przemyśle kosmicznym. W 2008 wysłała na orbitę pierwszą w historii prywatną rakietę napędzaną paliwem ciekłym. Rok później SpaceX wysłało z kolei jako pierwsza prywatna firma rakietę, która umieściła satelitę na orbicie. W roku 2010 udało się jej z kolei odzyskać statek z orbity. Tutaj ponownie SpaceX może pochwalić się byciem pierwszą prywatną firmą z takim wyczynem. Inne rzeczy, które SpaceX wykonało jako pierwsze prywatne przedsiębiorstwo to wysłanie załogowego statku na ISS, czyli Międzynarodową Stację kosmiczną, a także umieszczenie ludzi na orbicie oraz ISS.
Oprócz tego SpaceX jako pierwsze w historii całego przemysłu kosmicznego przeprowadziło pierwsze lądowanie I stopnia rakiety orbitalnej na lądzie, na platformie morskiej, a także pierwsze ponowne użycie takiej rakiety kosmicznej.
Najważniejsze misje w historii SpaceX
SpaceX mimo zaledwie 20-letniej historii może pochwalić się wieloma ważnymi misjami, które są sporymi kamieniami milowymi dla całego przedsiębiorstwa. Dlatego przedstawiamy pięć najważniejszych misji kosmicznych kiedykolwiek przeprowadzonych właśnie przez SpaceX.
Falcon 1
Historia SpaceX na dobre rozpoczęła się, dzięki rakiecie Falcon 1. Co ciekawe rakieta swoją nazwę zawdzięcza statkowi Millenium Falcon z uniwersum Gwiezdnych Wojen. Był to pojazd wykorzystywany przez Hana Solo. Wracając jednak do świata rzeczywistego. Falcon 1 powstał w 2006 roku. Koszt opracowania takiej rakiety kosmicznej wyniósł 90 milionów dolarów. Uwagę zwraca jednak to, ile kosztuje rakieta SpaceX Falcon 1, gdy chcemy ją wystrzelić. Cena takiego działania to zaledwie 8 milionów dolarów w 2008 roku, co sprawiło, że SpaceX dysponowało jedną z najtańszych lub nawet najtańszą rakietą nośną na całym świecie.
Rakiety nośnej Falcon 1 użyto 5-krotnie. Pierwsze trzy starty były jednak nieudane. 5 kwietnia 2006 roku miała miejsce pierwsza próba. Wtedy na 4 minuty przed zapłonem silnika doszło do wycieku paliwa z silnika. Przez to zaledwie 33 sekundy po starcie doszło do jego awarii.
Drugi start miał już nieco lepszy przebieg. Udało się osiągnąć wysokość 289 kilometrów. Silnik został jednak wyłączony w T+ 7 min 30 s, przez co rakieta nie osiągnęła orbity. Mimo ta próba oceniana jest pozytywnie, gdyż dostarczyła firmie SpaceX wiele bardzo cennych danych. Trzecia próba zakończyła się z kolei kolizją pierwszego i drugiego stopnia.
Sukces odniesiono dopiero 28 września 2008 roku. Po raz czwarty Falcon 1 trafił na wyspę Omelek, czyli atol należący do Wysp Marshalla. Z testowym ładunkiem będącym symulatorem masy o wadze 165 kilogramów osiągnął orbitę jako pierwsza w historii prywatna rakieta napędzana paliwem ciekłym. Rok później doszło do ostatniego lotu Falcona 1. Była to misja komercyjna i na orbitę dzięki temu trafiła malezyjska satelita RazakSAT, która ma na celu obserwowanie powierzchni ziemi.
Falcon 9 Full Thrust
Po Falconie 1 kolejną konstrukcją SpaceX był dopiero Falcon 9. Prace nad nim zakończono w 2010 roku, gdy w końcu przeprowadzono pierwszy start rakiety Falcon 9 v1.0. W porównaniu z poprzednim Falconem 1 model 9 był znacznie większy i mocniejszy, gdyż korzystał z aż 9 silników Merlin 1C zapewniających 4,94 MN łącznej siły ciągu. W 2013 roku rakietę wycofano i wprowadzono następcę, Falcona 9 1.1, który miał większą siłę ciągu, wymiary i sporo większą masę całkowitą. Był jednak sporym krokiem naprzód. Podobnie jak pierwsza wersja, wszystkie misje z jej udziałem zakończyły się sukcesem.
W 2015 roku zadebiutowała już trzecia wersja, czyli Falcon Full Thrust. Rakieta wyposażona w 9 silników Merlin 1D+ w członie pierwszym oraz 1 silnik Merlind 1D+ Vacuum w drugim dysponuje siłą ciągu rzędu 7 607 kN w trakcie startu. Na niską orbitę okołoziemską jest w stanie wynieść ładunek o wadze nawet 22 ton. Jest to rakieta historyczna dla SpaceX, gdyż już w pierwszym starcie udało się z sukcesem odzyskać pierwszy stopień rakiety, który wylądował na przylądku Canaveral, niedaleko Kennedy Space Center. Obecnie rakieta Falcon 9 wciąż jest rozwijana. Doczekała się między innymi wersji Falcon 9 Heavy, która jest jedną z największych rakiet nośnych na świecie.
Sprawdź też: Rakieta SpaceX Falcon 9 – rakieta wielokrotnego użytku
spaceX DM-2
Jedna z najważniejszych misji dla SpaceX, które dzięki temu zacieśniło współpracę z NASA. Była to pierwsza misja załogowa, w której wykorzystano kapsułę Dragon opracowaną przez SpaceX, a także rakietę nośną Falcon 9. Załogę stanowiło dwóch amerykańskich astronautów z NASA. Robert Benkhem oraz Douglas Hurley. Dla obu był to dopiero trzeci lot w karierze. Statek ruszył z Kennedy Space Center na przylądku Canveral na Florydzie i po 19 godzinach od startu statek zacumował w ISS. Po 63 dniach rakieta wróciła na ziemię i wodowała w Zatoce Meksyańskiej. Koszt wyniesienia jednego astronauty w misjach realizowanych przez SpaceX wedle szacunków NASA to 55 milionów dolarów. Jest to o 35 mln mniej niż przy użyciu statków Boeing i o 21 mln mniej niż przy współpracy z rosyjską agencją kosmiczną.
SpaceX Crew-1
Jeszcze w tym samym roku odbyła się misja SpaceX Crew-1, czyli kolejny załogowy lot kapsuły Crew Dragon. Astronauci, którzy wzięli w nim udział to Shannon Walker, Victor J. Glover i Michael Hopkins z NASA. Do tego dołączył do nich Soichi Noguchi z Japońskiej Agencji Eksploracji Aerokosmicznej. Start przebiegł pomyślnie i astronuaci zostali dostarczeni do modułu Harmony na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Inspiration4
Misja Inspiration4 to jedna z ciekawszych w historii eksploracji kosmosu. Przeprowadzono ją we wrześniu 21 roku i trwała niecałe 3 doby. Z pomocą rakiety Falcon 9 i kapsuły Dragon na orbitę trafił Jared Isaacman, Hayley Arceneaux, Christopher Sembroski oraz Sian Proctor. Dwóch z astronautów to piloci lub byli piloci US Air Force. Hayley Arceneaux to z kolei lekarz i ozdrowieniec po chorobie nowotworowej kości. Celem tej misji było zebranie właśnie środków na leczenie dzieci chorych na chorobę nowotworową oraz podniesienie świadomości na temat nowotworów. Misja okazała się sukcesem i pierwszy raz w historii astronauci-amatorzy dostali się na orbitę.
Starlink – czym jest system zbudowany i rozwijany przez SpaceX?
Firma SpaceX to nie tylko misje kosmiczne. Bardzo ważnym elementem jej działania jest system Starlink. Jest to telekomunikacyjny system satelitarny, którego celem ma być dostarczenie szybkiego internetu na całej kuli ziemskiej. Jego budowa rozpoczęła się w 2019 roku. Od wtedy rakiety Falcon 9 regularnie ruszają na misję i umieszczają nawet po 60 satelitów za każdym razem. Docelowo Starlink ma składać się z około 12 tysięcy satelitów rozmieszczonych na różnych wysokościach.
Starlink to usługa, która jest już aktywna. Obecnie dostępna jest w prawie całej Europie wykluczając część Bałkan, a także Białoruś i Rosję, ponadto działa w Ameryce Północnej, większości Ameryki Południowej, w Nigerii oraz Rwandzie, a także Australii, Japonii, Nowej Zelandii i na Filipinach. Koszt usługi to 335 złotych miesięcznie, a do tego trzeba opłacić jednorazowo sprzęt potrzebny do jej działania, który kosztuje 2 720 złotych.
SpaceX a NASA – porównanie
Porównanie NASA ze SpaceX to tak jakby porównać ze sobą powierzchnię Chin oraz oraz Nepalu. NASA to organizacja rządowa, a dokładniej Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej. Działa od 1958 roku i wyraźnie przyczyniła się do eksploracji kosmosu oraz rozwoju przemysłu kosmicznego. W XX wieku brała udział w wyścigu kosmicznym z radzieckim programem kosmicznym. NASA ponadto na koncie ma niezliczone programy kosmiczne i starty misji załogowych oraz bezzałogowych. Do dziś NASA pozostaje jedyną agencją, która wysłała załogową misję na Księżyc.
Są to więc organizacje o różnych rozmiarach. SpaceX pod względem budżetu, czy też zatrudnianych osób nie ma nawet szans konkurować z NASA, które w ciągu roku operuje kwotami rzędu nawet 22 miliardów dolarów. SpaceX i NASA mogą jednak dużo korzystać na współpracy ze sobą i już to się dzieje. Dzięki firmie Elona Muska, NASA może wysyłać swoich astronautów dużo mniejszym kosztem, niż przy używaniu do tego celu rosyjskiego statku Sojuz, co oznacza współpracę z Federacją Rosyjską. Można więc powiedzieć, że obie te organizacje mimo odrębnych celów, zupełnie różnych budżetów mogą ze sobą bardzo dobrze współpracować.
SpaceX, czyli pierwsza firma, która posłała samochód w kosmos
Właścicielem i założycielem SpaceX jest Elon Musk, czyli multimiliarder znany ze swojego ekscentrycznego podejścia do życia. Dlatego nikogo nie powinno dziwić, że SpaceX i eksploarację kosmosu potraktował też jako okazję do świetnej promocji innych biznesów.
Dzięki temu SpaceX to pierwsza w historii firma, która w przestrzeń kosmiczną wysłała samochód osobowy. Była to Tesla Roadster z 2010 roku, czyli pierwsze auto amerykańskiego producenta elektrycznych samochodów osobowych, który również należy do Elona Muska. W 2018 roku doszło więc do wystrzelenia rakiety Falcon Heavy z Kennedy Space Station. W ten sposób Tesla zyskała świetną reklamą, internet mnóstwo materiałów do memów, a SpaceX zaliczyło kolejną udaną misję kosmiczną, którą na zywo oglądało około 2.3 miliona widzów zebranych na platformie YouTube.
Sprawdź też: Ile kosztuje lot w kosmos? Kto może polecieć?
Plany wysłania człowieka na Marsa
Głównym celem działania SpaceX jest wysłanie człowieka na Marsa. Takie plany ogłoszono w 2010 roku i wedle nich, gdyby zająć się pracami od razu człowiek mógłby pojawić się na czerwonej planecie już około 2025 roku. Czas zweryfikował te słowa, lecz i tak jest bardzo prawdopodobne, że już w tej dekadzie na Marsa trafi pierwsza w historii misja załogowa.
Kolonizacja Marsa to jedno z marzeń Elona Muska, który mocno naciska właśnie na ten aspekt kolonizacji kosmosu. Wedle Muska, czerwona planeta to jedno z najlepszych miejsc na system kolei Hyperloop, która wykorzystuje bardzo niskie ciśnienie i na Marsie nie wymagałaby specjalnych tuneli. Oprócz tego Mars mógłby być dla nas źródłem wielu cennych surowców. Dlatego SpaceX intensywnie pracuje nad statkami Starship, które miałyby być pojazdami wielokrotnego użytku, które dostarczyłyby ludzi ładunki na Marsa oraz z powrotem na Ziemię. Obecnie trudno jednak mówić o sukcesie. Ostatnia próba zakończyła się autodestrukcją statku, a szczątki spadły nad Zatoką Meksykańską, wywołując ogromny skandal.
-5%
Źródło obrazka głównego: space.com
