Międzynarodowa Stacja Kosmiczna to ogromne przedsięwzięcie ludzkości, którego przyszłość jest niepewna. Stanowi obecnie jedyny przyczółek ludzkości w kosmosie oraz pozwala na gromadzenie wiedzy i przeprowadzanie licznych eksperymentów. Dowiedz się wszystkiego o ISS.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – czym jest stacja orbitalna?
Stacji orbitalna to statek kosmiczny dostosowany do długotrwałego pobytu na orbicie. Najczęściej wyniesienie takiej stacji na orbitę uniemożliwia jej powrót na Ziemię, dlatego członkowie załogi są dostarczani innym statkiem – wymieniają się na zakładkę. Pierwsze moduły ISS zostały połączone ze sobą na orbicie w 1998 r. Jest pierwszą tego typu stacją, która została zbudowana wysiłkiem wielu państw.
Na Stacji przeprowadzane są liczne badania, które w ziemskich warunkach byłyby niemożliwe do wykonania. Mają one służyć lepszemu poznaniu ludzkiego organizmu, udoskonaleniu metod prowadzenia upraw, a także zwiększają szansę wynalezienia nowych leków i pomagają uporać się z wieloma innymi problemami na Ziemi. MSK jest wynikiem połączenia projektów budowy kilku stacji kosmicznych – rosyjskiej Mir-2, europejskiej Columbus i amerykańskiej Freedom.
Po dwóch latach udało się stworzyć na niej akceptowalne warunki do życia. Pierwsza załoga w składzie: William Shepherd, Jurij Gidzenko oraz Siergiej Krikalow, znalazła się na jej pokładzie 2 listopada 2000. Najczęściej przybywa tam sześciu uczestników, a sama zmiana trwa od trzech do siedmiu miesięcy.
Początki Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Pierwszą załogową stacją kosmiczną był radziecki Salut 1 umieszczony na orbicie w 1971 r. – doczekał się sześciu następców. Po dwóch latach Stany Zjednoczone umieściły w przestrzeni kosmicznej moduł Skylab, na którym misja trwała od 14 maja 1973 do 11 lipca 1979 roku. W międzyczasie pojawił się radziecki Mir, wykorzystywany między rokiem 1986 a 2000 jako pierwsza stacja wielomodułowa – stanowił on przełom w wyprawach kosmicznych – Międzynarodowa Stacja Kosmiczna ISS to swoista kontynuacja przedsięwzięcia Rosjan.
Sprawdź: Pierwszy lot człowieka w kosmos – kamień milowy w historii ludzkości. Przebieg przygotowań i lotu
Stacja orbitalna jest projektem międzynarodowym. Przy jej budowie i eksploatacji udział biorą przedstawiciele z całego świata – Stany Zjednoczone (NASA), Kanada (CSA), Europa (ESA), Rosja (Roskosmos), Japonia (JAXA), Brazylia, a częściowo angażuje się także Chińska Agencja Kosmiczna. Pierwsze plany budowy powstały w latach 80. XX wieku, na podstawie których miała powstać stacja Freedom. Jednak pomysł ten został odrzucony i podjęto decyzję o budowie innej stacji międzynarodowej.
W kolejnych latach do zespołu dołączyły następne państwa. Ostatecznie w schemacie ISS wykorzystano koncepcję statku Freedom, rosyjskiego Mir-2, a także europejskiego Columbus. Harmonogram misji obejmuje trzy etapy. Podczas pierwszego (1995-1998) odbywały się międzynarodowe loty na Mir (wtedy przygotowano moduły), w trakcie drugiego (1998-2001) dokonano montażu elementów i wstępnej eksploatacji stacji, a ostatni był dokończeniem budowy (2001-2011).
Moduły ISS i ich przeznaczenie
Pewnie zastanawiasz się, jak wygląda Międzynarodowa Stacja Kosmiczna. ISS co około półtorej godziny przelatuje na wysokości mniej więcej 420 km, a pełny obieg wokół Ziemi wykonuje 16 razy w ciągu doby. Jest największym sztucznym obiektem na orbicie ziemskiej – waży w przybliżeniu 455 ton. Stacja składa się z aż 16 modułów, których łączna objętość wynosi ok. 1000 m³. Każdy z nich ma swoje bardzo istotne przeznaczenie – laboratorium, dok, śluza, czy też łącznik.
Wszystkie elementy wynoszone są na orbitę dzięki wahadłowcom oraz rakietom Sojuz i Proton. Zaria (1998) to pierwotny komponent MSK. Jego głównym zadaniem jest zasilanie elektryczne, ale służy także jako magazyn m.in. na zbiorniki z paliwem. Z kolei Unity (1998) to element łącznikowy scalający części amerykańską i rosyjską, a Zwiezda (2000) stanowi część serwisową stacji. Tam znajduje się przestrzeń mieszkalna dla stałej załogi, systemy podtrzymujące życie, a także mechanizmy kontroli orbity stacji. Funkcjonuje ona również jako strefa dokowania statków.
Czwarty składnik MSK to Destiny (2001), który służy do prowadzenia prac badawczych – tu zamontowano większość elementów ITS („kręgosłup” ISS). Quest (2001) natomiast jest podstawową śluzą powietrzną, składającą się z przedziału na wyposażenie i skafandry (amerykańskimi EMU, rosyjskimi Orłan) oraz właściwej śluzy umożliwiającej wyjścia poza pojazd. Również Pirs (2001) pozwala opuszczać pokład stacji, a przy okazji zapewnia dodatkowe porty dokujące dla statków Sojuz i Progress, podobnie zresztą jak Poisk (2009).
Harmony (2007) to drugi komponent łącznikowy stacji kosmicznej. Stanowi węzeł zasilania elektrycznego oraz pozwala na przekazywanie danych i obsługę pozostałych elementów wyposażających stację. Następny jest Columbus (2008) będący podstawową europejską jednostką badawczą, przy czym japońskie laboratorium Kibō (2008) podzielono na dwa obszary – jeden umożliwia prowadzenie prac badawczych, a drugi magazynowanie i transport próbek do pracowni.
Z kolei Tranquillity (2010), stanowiący podzespół łącznikowy, zintegrowany jest z Cupolą (2010), który służy jako punkt obserwacyjny prac przeprowadzanych na zewnątrz statku, a także Ziemi – został zbudowany pod nadzorem ESA i wyposażony w okna wykonane z pancernego szkła. Dwa kolejne Rasswiet (2010) i Leonardo (2011) pozwalają na przechowywanie zapasów, a Bigelow Expandable Activity Module (2016) jest nadmuchiwanym modułem mieszkalnym. Trwają prace nad kolejnymi, które mają być jednostkami badawczymi.
Przyszłość Międzynarodowej Stacji Kosmicznej – czy decyzja Rosjan to gwóźdź do jej trumny?
Najnowsze doniesienia płynące z Rosji nie napawają optymizmem w kwestii przyszłości ISS. Dyrektor Roskosmosu, rosyjskiej agencji kosmicznej, Dmitrij Rogozin ogłosił, że do 2025 roku rosyjscy kosmonauci opuszczą pokład ISS a dalsze finansowanie przedsięwzięcia z ich strony zostanie zawieszone. Oznacza to całkowite porzucenie projektu. Rosja, stanowiąca drugą siłę napędową ISS (zaraz po USA) ma znaczny wpływ na funkcjonowanie stacji. Zawieszenie współpracy, choć nie oznacza jej końca, może mieć katastrofalny wpływ na jej dalsze losy.
Może Cię zaciekawić: Kosmiczny teleskop Jamesa Webba – kiedy start? Wszystko na temat teleskopu Webba w jednym miejscu
Co skłoniło Rosjan do zawieszenia współpracy? Nie ma tu jednego konkretnego powodu. Na całokształt składa się szereg czynników. Do najważniejszych można zaliczyć zacieśnianie się współpracy z Chińczykami, którym zdecydowanie jest bliżej do Rosjan niż Amerykanom – nie tylko geograficznie. Napięte od lat stosunki Rosjan z tymi drugimi dokładają także swoje „trzy grosze” do tej decyzji. Co ciekawe, rosyjska agencja kosmiczna mówi głośno o planach budowy własnej stacji orbitalnej do 2030 roku. Co z tego wyjdzie – czas pokaże. Od wielu lat słychać też głosy niezadowolenia płynące z Kremla odnośnie finansowania całego przedsięwzięcia. Rosjanie zarzucają innym agencjom zbytnią lekkomyślność w kwestii gospodarowania pieniędzmi i narażanie na niepotrzebne koszty.
Wszystkie wyżej wymienione powody doprowadziły do decyzji o wycofaniu się z przedsięwzięcia. Bill Nelson, administrator NASA, skomentował to bardzo treściwie – opuszczenie ISS przez Rosjan nie będzie dobre. Jesteśmy świadkami sytuacji w której Rosjanie zacieśniają współpracę z Chinami na polu podboju kosmosu. A konkretnie księżyca – oba kraje pracują wspólnie nad budową księżycowej bazy do roku 2036. Możemy być zatem świadkami nowego wyścigu kosmicznego, w którym celem jest kolonizacja naszego satelity.
Znaczenie ISS dla ludzkości – dlaczego utrzymanie stacji orbitalnej leży w naszym interesie?
Pewnie zastanawiasz się, po co ludzkości stacja orbitalna? ISS – Międzynarodowa Stacja Kosmiczna nie jest jedynie pokazem możliwości technicznych, ale przede wszystkim stanowi miejsce licznych badań naukowych, które nie mogą zostać wykonane na Ziemi. Eksperymenty obejmują różne dziedziny, m.in. fizykę, biologię i biotechnologię, medycynę czy także technologię. Pewne doświadczenia mogą być wykonywane szybciej – hodowla kryształów jest wydajniejsza, a badanie rozbłysków przebiega z niespotykaną dotychczas dokładnością.
Warunki na MSK, między innymi dzięki mikrograwitacji, ułatwiają ekspozycję badanych elementów na ekstremalne wahania temperatur oraz zapewniają dostęp do próżni lepszej niż ta stworzona w warunkach ziemskich. Kosmos dostarcza także promieniowanie jonizujące i informacje o zanieczyszczeniach orbitujących wokół Ziemi (co ma wpływ na kolejne loty w kosmos).
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna ISS gości na orbicie ziemskiej od ponad 20 lat. W ciągu tego czasu, przez pokład przewinęło się 242 astronautów i gości z 19 krajów, którzy zapłacili miliony dolarów, aby doświadczyć niezwykłego doznania. Polskojęzyczna witryna internetowa isstracker.pl pozwala śledzić aktualne położenie ISS oraz sprawdzić, kiedy będzie widoczna na naszym niebie. W tym celu możesz także skorzystać z aplikacji mobilnej Heavens Above.
Wprowadzenie na orbitę załogowej stacji kosmicznej to przełom w wielu dziedzinach nauki. Dzięki współpracy m.in. NASA, ESA, Jaxy i Roskosmosu ludzkość ma możliwość poprawić wiedzę o kondensacie Bosego-Einsteina, czyli piątym stanie skupienia materii, poza tym stale obserwować i dokumentować zmiany wyglądu naszej planety, co pozwala także wspomagać ekipy ratunkowe znajdujące się na Ziemi. Dlatego ISS to prawdziwy pomnik ludzkiej myśli technologicznej.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna jest jednym z największych projektów badawczych w historii człowieka. Stanowi również świetny przykład – pokazujący, że mimo podziałów politycznych, internacjonalna współpraca agencji i firm prywatnych jest możliwa, choć pytanie czy w świetle ostatnich wieści płynących z Rosji, jak długo.
