Wszystko o Mi\u0119dzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) \u2013 czym jest, modu\u0142y ISS, plany na przysz\u0142o\u015b\u0107<\/a><\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\nOrbiter STS jest tzw. transportowym pojazdem kosmicznym wielokrotnego u\u017cytku – spe\u0142nia rol\u0119 rakiety no\u015bnej, sztucznego satelity lub szybowca, gdy wraca na ziemi\u0119. Buran nie b\u0119d\u0105c wyposa\u017cony w silniki, mo\u017ce z kolei zabra\u0107 ze sob\u0105 wi\u0119cej \u0142adunku.<\/p>\n\n\n\n
Prom kosmiczny Buran mia\u0142 posiada\u0107 jednak dwa niewielkie silniki odrzutowe u\u0142atwiaj\u0105ce l\u0105dowanie (nigdy nie zamontowane). Tymczasem Orbiter STS podczas l\u0105dowania jest szybowcem. Rozwi\u0105zanie zaprezentowane przez ZSRR zaprojektowano raczej do transportu w pozycji poziomej. Jest to niew\u0105tpliwa zaleta, gdy\u017c znacznie skraca to czas transportu do wyrzutni (docelowo w bazie Bajkonur w Kazachstanie). <\/p>\n\n\n\n
Do transportu wahad\u0142owca wybudowano samolot Antonow An-225 – dok\u0142adnie ten sam, kt\u00f3ry zaopatrywa\u0142 Polsk\u0119 w maseczki ochronne i inne materia\u0142y medyczne w czasie pandemii COVID-19 w kwietniu 2020 roku. Brak silnik\u00f3w to jednocze\u015bnie wi\u0119ksza zdolno\u015b\u0107 \u0142adunkowa Burana.\u00a0<\/p>\n\n\n\nObecnie poszczeg\u00f3lne wahad\u0142owce programu Buran s\u0105 symbolem upadku radzieckiej my\u015bli kosmicznej \/ \u0179r\u00f3d\u0142o: cnn.com<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\nTeoretycznie m\u00f3g\u0142 on wynie\u015b\u0107 na orbit\u0119 a\u017c 30 ton \u0142adunku, gdy jego ameryka\u0144ski konkurent 25 ton. Wracaj\u0105c na Ziemi\u0119, Buran m\u00f3g\u0142 przywie\u017a\u0107 20 ton, gdy prom STS tylko 15 ton<\/strong>.<\/p>\n\n\n\nIstnieje r\u00f3wnie\u017c wiele r\u00f3\u017cnic konstrukcyjnych, kt\u00f3rych nie zastosowano w promie Buran, a kt\u00f3rych przyczyn\u0105 by\u0142y katastrofy promu Challenger oraz promu Columbia. Jest to m.in. inny materia\u0142 stosowany na pokrycie rakiety oraz inna technologia produkcji rakiet pomocniczych bez uszczelek.<\/p>\n\n\n\n
Buran odby\u0142 zaledwie jeden testowy lot bezza\u0142ogowy. Mimo planu nigdy nie mia\u0142 zainstalowanych system\u00f3w podtrzymywania \u017cycia w kosmosie. Z kolei Orbiter STS zrealizowa\u0142 wiele za\u0142ogowych i bezza\u0142ogowych misji zako\u0144czonych sukcesem.<\/p>\n\n\n\n
<\/span>Buran – lata przygotowa\u0144 i tylko jeden lot orbitalny<\/strong><\/span><\/h2>\n\n\n\nBudowa pierwszej (z dw\u00f3ch uko\u0144czonych)wersji Burana (model 1.01) rozpocz\u0119\u0142a si\u0119 w Moskwie w 1986 roku. Ze wzgl\u0119du na trudn\u0105 w tamtym czasie sytuacj\u0119 finansow\u0105 i polityczn\u0105 ZSRR nad projektem wisia\u0142o widmo likwidacji. <\/p>\n\n\n\n
Pod koniec 1988 roku zdecydowano si\u0119 na pierwszy i jak si\u0119 okaza\u0142o – ostatni lot promu kosmicznego Buran. Start wahad\u0142owca odby\u0142 si\u0119 z bazy Bajkonur w Kazachstanie. Buran wzni\u00f3s\u0142 si\u0119 na orbit\u0119 ziemsk\u0105 i wykona\u0142 2 pe\u0142ne okr\u0105\u017cenia trwaj\u0105ce trzy i p\u00f3\u0142 godziny, po czym bezpiecznie powr\u00f3ci\u0142 do bazy.<\/p>\n\n\n\n
Mimo \u017ce misja zako\u0144czy\u0142a si\u0119 pe\u0142nym sukcesem, egzemplarz uleg\u0142 wielu uszkodzeniom i nie nadawa\u0142 si\u0119 ju\u017c do dalszej eksploatacji. Projekt Buran zosta\u0142 zamkni\u0119ty w 1993 roku. Prototyp wahad\u0142owca by\u0142 przechowywany w kontrolowanych warunkach \u015brodowiskowych w jednym z magazyn\u00f3w kosmodromu Bajkonur wraz z egzemplarzem testowym rakiety Energia.<\/p>\n\n\n\n
Niestety w wyniku zawalenia si\u0119 dachu magazynu prom oraz rakieta zosta\u0142y zniszczone. W tym tragicznym wypadku zgin\u0119\u0142o 8 os\u00f3b. Kolejne planowane misje to pierwszy bezza\u0142ogowy lot udoskonalonego modelu 1.02 pod koniec 1991 roku, druga misja z dokowaniem przy stacji kosmicznej MIR (planowana na 1992 rok), drugi lot naprawionego modelu 1.01 w 1993 roku oraz pierwszy za\u0142ogowy lot Buran modelem 2.01 w 1996 roku. Niestety \u017cadna z tych misji si\u0119 nie odby\u0142a.<\/p>\n\n\n\n <\/figure>\n\n\n\n<\/span>Czy Program Buran mia\u0142 szanse powodzenia?<\/strong><\/span><\/h2>\n\n\n\nZSRR mia\u0142o na swoim koncie wiele sukces\u00f3w w eksploracji kosmosu. Zimna Wojna by\u0142a motorem nap\u0119dowym rozwoju gospodarczego ZSRR i Stan\u00f3w Zjednoczonych przek\u0142adaj\u0105cym si\u0119 r\u00f3wnie\u017c na sukcesy obu mocarstw w lotach kosmicznych. Wystarczy wspomnie\u0107 o radzieckim satelicie Sputnik 1, kt\u00f3ry jest pierwszym sztucznym obiektem umieszczonym na orbicie oko\u0142oziemskiej. <\/strong><\/p>\n\n\n\nPierwszy za\u0142ogowy lot w kosmos to r\u00f3wnie\u017c zas\u0142uga Sowiet\u00f3w. Jurij Gagarin jest pierwszym cz\u0142owiekiem, kt\u00f3ry w 1961 roku okr\u0105\u017cy\u0142 Ziemi\u0119 na pok\u0142adzie statku kosmicznego Wostok 1 (lot trwa\u0142 108 minut). Tymczasem Amerykanie sp\u00f3\u017anili si\u0119 z tym osi\u0105gni\u0119ciem o miesi\u0105c. <\/p>\n\n\n\n
Walentina Tierieszkowa by\u0142a pierwsz\u0105 kobiet\u0105 w kosmosie – realizowa\u0142\u0105 ona misj\u0119 Wostok 6 w 1963 roku. W 1964 roku odby\u0142a si\u0119 misja Woschod 1 – pierwszy wieloza\u0142ogowy lot kosmiczny (trzech uczestnik\u00f3w). Sowieci ustanowili wtedy nowy rekord wysoko\u015bci, na jak\u0105 wzni\u00f3s\u0142 si\u0119 za\u0142ogowy statek kosmiczny – 336 km. <\/p>\n\n\n\n
By\u0142 to pierwszy lot za\u0142ogowy, w kt\u00f3rym kosmonauci nie byli ubrani w skafandry. By\u0142o to spowodowane ograniczon\u0105 ilo\u015bci\u0105 miejsca na pok\u0142adzie, kt\u00f3re by\u0142o w wi\u0119kszo\u015bci zajmowane przez system podtrzymuj\u0105cy \u017cycie. Woschod 1 by\u0142 niebezpieczn\u0105 modyfikacj\u0105 jednoosobowego Wostoka. Pierwszy \u201espacer w kosmosie\u201d to r\u00f3wnie\u017c osi\u0105gni\u0119cie Rosjan. <\/p>\n\n\n\n
Aleksiej Leonow wyszed\u0142 w przestrze\u0144 kosmiczn\u0105 ze statku Woschod 2. Spacer w przestrzeni kosmicznej trwa\u0142 12 minut. Zwie\u0144czeniem sukcesu Zwi\u0105zku Radzieckiego by\u0142o powstanie najwi\u0119kszej za\u0142ogowej stacji kosmicznej (MIR), kt\u00f3rej pierwszy modu\u0142 zosta\u0142 wystrzelony w 1986 roku. Do niedawna by\u0142a to najwi\u0119ksza konstrukcja zbudowana przez cz\u0142owieka umieszczona na orbicie oko\u0142oziemskiej. <\/p>\n\n\n\n
Osi\u0105gni\u0119cia ZSRR w podboju kosmosu g\u0142\u00f3wnie w latach sze\u015b\u0107dziesi\u0105tych i siedemdziesi\u0105tych XX wieku by\u0142o szeroko komentowane na \u015bwiecie. S\u0142owa uznania pad\u0142y r\u00f3wnie\u017c ze strony bezpo\u015brednich konkurent\u00f3w, Amerykan\u00f3w. Sowieci bez w\u0105tpienia posiadali wiedz\u0119 i technologi\u0119, aby samodzielnie zaprojektowa\u0107 pierwszy kosmiczny wahad\u0142owiec nadaj\u0105cy si\u0119 do wielokrotnego u\u017cytku. <\/p>\n\n\n\n
Mieli te\u017c ogromn\u0105 motywacj\u0119, aby przodowa\u0107 w wy\u015bcigu kosmicznym – mia\u0142o to du\u017ce znaczenie propagandowe. Zwi\u0105zek Radziecki mia\u0142 wi\u0119c podstawy wierzy\u0107, \u017ce program Buran ma szans\u0119 powodzenia. Lata osiemdziesi\u0105te ubieg\u0142ego stulecia nale\u017ca\u0142y jednak do Amerykan\u00f3w. Niew\u0105tpliwe sukcesy pierwszych wahad\u0142owc\u00f3w Columbia, Challenger, Discovery i Atlantis, kt\u00f3re zapocz\u0105tkowa\u0142y er\u0119 wahad\u0142owc\u00f3w kosmicznych by\u0142y motywatorem dla ZSRR do stworzenia analogicznego projektu, cho\u0107by dla cel\u00f3w propagandowych. <\/p>\n\n\n\nAn-225 Mrija przenosz\u0105cy Burana \/ \u0179r\u00f3d\u0142o: wikipedia.org<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\nNiestety, ogromna kapita\u0142och\u0142onno\u015b\u0107 procesu projektowego i konstrukcyjnego radzieckich wahad\u0142owc\u00f3w, na kt\u00f3r\u0105 na\u0142o\u017cy\u0142a si\u0119 stagnacja gospodarcza Zwi\u0105zku Radzieckiego i nasilaj\u0105ce si\u0119 polityczne spory wewn\u0119trzne wp\u0142yn\u0119\u0142y na ostateczn\u0105 pora\u017ck\u0119 projektu. Obecnie cz\u0119sto wspomina si\u0119, \u017ce koszty poniesione przez ZSRR w wy\u015bcigu zbroje\u0144 oraz w wy\u015bcigu kosmicznym mia\u0142y nawet du\u017cy wp\u0142yw na rozpad Zwi\u0105zku Radzieckiego, kt\u00f3ry formalnie dokona\u0142 si\u0119 w 1991 roku.<\/p>\n\n\n\n
<\/span>Skonstruowane egzemplarze i ich los<\/strong><\/span><\/h2>\n\n\n\nModel 1.01 (OK-1K1) sta\u0142 si\u0119 atrakcj\u0105 turystyczn\u0105 w 1994 roku na pokazach lotniczych w Pary\u017cu (przetransportowany tam przez Antonova AN-225). Buran 1.01 zosta\u0142 zniszczony w katastrofie hangaru kosmodromu Bajkonur w 2002 roku.<\/p>\n\n\n\n
Budow\u0119 modelu 1.02 (OK-1K2), potocznie zwanego Pticzk\u0105 (Ptaszkiem, cho\u0107 formalnie planowano nazwa\u0107 go Burza) rozpocz\u0119to w 1988 roku. Mia\u0142 on bra\u0107 udzia\u0142 w drugiej misji bezza\u0142ogowej projektu. Niestety Ptaszek<\/em> nigdy nie wzbi\u0142 si\u0119 w powietrze. Obecnie jest przechowywany w stacji Bajkonur. Formalnie nale\u017cy do Kazachstanu w ramach wymiany, jaka odby\u0142a si\u0119 mi\u0119dzy rz\u0105dami obu pa\u0144stw. Buran 1.02 przechodzi na w\u0142asno\u015b\u0107 Kazachstanu, a Rosja ma dost\u0119p do kosmodromu.<\/p>\n\n\n\nModel OK-2K1 Bajka\u0142 nigdy nie zosta\u0142 uko\u0144czony. Zrealizowano oko\u0142o 30% konstrukcji. W projekcie uwzgl\u0119dniono kilka istotnych zmian na bazie do\u015bwiadcze\u0144 z lotu modelu 1.01. Zmianie uleg\u0142o rozmieszczenie kokpitu. Wahad\u0142owiec mia\u0142 by\u0107 przystosowany do lot\u00f3w za\u0142ogowych. Niestety projekt zosta\u0142 zaniechany. <\/p>\n\n\n\n
Jego kad\u0142ub zalega\u0142 wiele lat na placu w fabryce Tuszyno pod Moskw\u0105. W 2011 roku zosta\u0142 cz\u0119\u015bciowo odtworzony dla cel\u00f3w ekspozycyjnych. Obecnie przebywa w Instytucie Bada\u0144 Lotniczych im. Gromowa w \u017bukowskij. Budowa modelu 2.02 oraz 2.03 nigdy nie wysz\u0142y poza faz\u0119 stworzenia szkieletu konstrukcji, kt\u00f3re zosta\u0142y zez\u0142omowane.<\/p>\n\n\n\n
Ma\u0142o kto wie o tym, \u017ce powsta\u0142o r\u00f3wnie\u017c kilka uproszczonych modeli wahad\u0142owca do test\u00f3w statycznych i aerodynamicznych. OK-M (przemianowany potem na OK-ML-1) oraz OK-MT mia\u0142 s\u0142u\u017cy\u0107 testom og\u00f3lnej koncepcji projektu Buran. Docelowo mia\u0142 on by\u0107 zainstalowany na rakiecie Energia i wystrzelony w kosmos. W czasie powrotu mia\u0142 sp\u0142on\u0105\u0107, wchodz\u0105c w atmosfer\u0119, jednak te plany zosta\u0142y porzucone. Ten model znajduje si\u0119 obecnie w Bajkonurze. <\/p>\n\n\n\n <\/figure>\n\n\n\nPowsta\u0142a r\u00f3wnie\u017c makieta o numerze roboczym OK-KS (lub 003, 0K-3M). Nigdy nie stanowi\u0142a kompletnego modelu. S\u0142u\u017cy\u0142a do test\u00f3w system\u00f3w elektronicznych, elektrycznych oraz zjawisk elektromagnetycznych. Bardziej zaawansowany model Buran OK-GLI powsta\u0142 w 1984 roku.\u00a0<\/p>\n\n\n\n
Egzemplarz odby\u0142 a\u017c 25 lot\u00f3w pr\u00f3bnych w atmosferze. Testowano lot poziomy, automatyczne l\u0105dowanie i zachowanie wahad\u0142owca na dachu statku do transportu. Po zamkni\u0119ciu projektu model OK-GLI by\u0142 atrakcj\u0105 pokaz\u00f3w MAKS Airshow w bazie lotniczej \u017bukowski ko\u0142o Moskwy.<\/p>\n\n\n\n
W 2000 roku zosta\u0142 kupiony przez prywatn\u0105 firm\u0119 i przetransportowany do Sydney w Australii, gdzie mia\u0142 by\u0107 atrakcj\u0105 odbywaj\u0105cych si\u0119 tam Letnich Igrzysk Olimpijskich. Po kolejnej zmianie w\u0142a\u015bciciela kad\u0142ub przebywa\u0142 w Bahrajnie (lata 2004 – 2008). Ostatecznie znalaz\u0142 si\u0119 w sta\u0142ej ekspozycji Technik-Museum Speyer w niemieckim mie\u015bcie Spira.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
Buran mia\u0142 by\u0107 radzieck\u0105 odpowiedzi\u0105 na ameryka\u0144ski system wahad\u0142owc\u00f3w STS w czasach, gdy walka o podb\u00f3j kosmosu mia\u0142a wymiar bardziej polityczny ni\u017c naukowy. Postaramy si\u0119 przybli\u017cy\u0107 histori\u0119 programu Buran, jego wzloty i ostateczny upadek. Buran – podstawowe informacje Program Buran by\u0142 odpowiedzi\u0105 ZSRR na dominacj\u0119 USA w wy\u015bcigu zbroje\u0144 w latach siedemdziesi\u0105tych i osiemdziesi\u0105tych XX […]<\/p>\n","protected":false},"author":6,"featured_media":4973,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"footnotes":""},"categories":[5],"tags":[31],"class_list":["post-4967","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-technologia","tag-nauka"],"acf":[],"yoast_head":"\n
Program Buran - radziecki program wahad\u0142owc\u00f3w – Scroll<\/title>\n\n\n \n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\t\n\t\n\t\n\n\n\n\n\n\t\n\t\n\t\n