{"id":6345,"date":"2023-05-11T13:35:26","date_gmt":"2023-05-11T11:35:26","guid":{"rendered":"https:\/\/scroll.morele.net\/?p=6345"},"modified":"2024-09-16T15:19:41","modified_gmt":"2024-09-16T13:19:41","slug":"duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/","title":{"rendered":"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105?"},"content":{"rendered":"\n<p class=\"single-post-lead\"><strong>Jak du\u017ca jest najwi\u0119ksza czarna dziura, o kt\u00f3rej istnieniu wiedz\u0105 astronomowie? Jeszcze do niedawna \u015brodowisko naukowe by\u0142o przekonane, \u017ce jest ni\u0105 TON 618, obiekt, kt\u00f3ry wype\u0142nia\u0142 teoretyczny limit rozmiar\u00f3w czarnych dziur. Czy to wci\u0105\u017c prawda?<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Zastanawiali\u015bcie si\u0119 kiedykolwiek, <strong>jak du\u017ca jest najwi\u0119ksza czarna dziura, jaka zosta\u0142a odkryta?<\/strong> W tym artykule znajdziecie odpowiedzi na to pytanie \u2013 zdaje si\u0119, \u017ce TON 618 odda\u0142 \u201efotel lidera\u201d w tej kwestii. Co zatem wiemy o najwi\u0119kszym obiekcie tego rodzaju?<\/p>\n\n\n\n<div id=\"ez-toc-container\" class=\"ez-toc-v2_0_69_1 counter-hierarchy ez-toc-counter ez-toc-grey ez-toc-container-direction\">\n<div class=\"ez-toc-title-container\">\n<p class=\"ez-toc-title \" ><\/p>\n<span class=\"ez-toc-title-toggle\"><a href=\"#\" class=\"ez-toc-pull-right ez-toc-btn ez-toc-btn-xs ez-toc-btn-default ez-toc-toggle\" aria-label=\"Toggle Table of Content\"><span class=\"ez-toc-js-icon-con\"><span class=\"\"><span class=\"eztoc-hide\" style=\"display:none;\">Toggle<\/span><span class=\"ez-toc-icon-toggle-span\"><svg style=\"fill: #999;color:#999\" xmlns=\"http:\/\/www.w3.org\/2000\/svg\" class=\"list-377408\" width=\"20px\" height=\"20px\" viewBox=\"0 0 24 24\" fill=\"none\"><path d=\"M6 6H4v2h2V6zm14 0H8v2h12V6zM4 11h2v2H4v-2zm16 0H8v2h12v-2zM4 16h2v2H4v-2zm16 0H8v2h12v-2z\" fill=\"currentColor\"><\/path><\/svg><svg style=\"fill: #999;color:#999\" class=\"arrow-unsorted-368013\" xmlns=\"http:\/\/www.w3.org\/2000\/svg\" width=\"10px\" height=\"10px\" viewBox=\"0 0 24 24\" version=\"1.2\" baseProfile=\"tiny\"><path d=\"M18.2 9.3l-6.2-6.3-6.2 6.3c-.2.2-.3.4-.3.7s.1.5.3.7c.2.2.4.3.7.3h11c.3 0 .5-.1.7-.3.2-.2.3-.5.3-.7s-.1-.5-.3-.7zM5.8 14.7l6.2 6.3 6.2-6.3c.2-.2.3-.5.3-.7s-.1-.5-.3-.7c-.2-.2-.4-.3-.7-.3h-11c-.3 0-.5.1-.7.3-.2.2-.3.5-.3.7s.1.5.3.7z\"\/><\/svg><\/span><\/span><\/span><\/a><\/span><\/div>\n<nav><ul class='ez-toc-list ez-toc-list-level-1 ' ><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-1\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#Miniaturowe_czarne_dziury_czarne_dziury_o_masie_gwiazdowej_supermasywne_czarne_dziury_%E2%80%93_co_je_rozni\" title=\"Miniaturowe czarne dziury, czarne dziury o masie gwiazdowej supermasywne czarne dziury \u2013 co je r\u00f3\u017cni?\">Miniaturowe czarne dziury, czarne dziury o masie gwiazdowej supermasywne czarne dziury \u2013 co je r\u00f3\u017cni?<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-2\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#Czym_sa_obiekty_typu_SLAB\" title=\"Czym s\u0105 obiekty typu SLAB?\">Czym s\u0105 obiekty typu SLAB?<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-3\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#TON_618_%E2%80%93_jedna_z_najwiekszych_czarnych_dziur\" title=\"TON 618 \u2013 jedna z najwi\u0119kszych czarnych dziur\">TON 618 \u2013 jedna z najwi\u0119kszych czarnych dziur<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-4\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#Phoenix_A_%E2%80%93_najwieksza_czarna_dziura\" title=\"Phoenix A \u2013 najwi\u0119ksza czarna dziura?\">Phoenix A \u2013 najwi\u0119ksza czarna dziura?<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-5\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#Czy_Slonce_stanie_sie_czarna_dziura\" title=\"Czy S\u0142o\u0144ce stanie si\u0119 czarn\u0105 dziur\u0105?\">Czy S\u0142o\u0144ce stanie si\u0119 czarn\u0105 dziur\u0105?<\/a><\/li><\/ul><\/nav><\/div>\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-miniaturowe-czarne-dziury-czarne-dziury-o-masie-gwiazdowej-supermasywne-czarne-dziury-co-je-rozni\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Miniaturowe_czarne_dziury_czarne_dziury_o_masie_gwiazdowej_supermasywne_czarne_dziury_%E2%80%93_co_je_rozni\"><\/span>Miniaturowe czarne dziury, czarne dziury o masie gwiazdowej supermasywne czarne dziury \u2013 co je r\u00f3\u017cni?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Cho\u0107 mechanizm \u201edzia\u0142ania\u201d praktycznie ka\u017cdej czarnej dziury jest w zasadzie podobny, istniej\u0105 r\u00f3\u017cne rodzaje tych obiekt\u00f3w. Jednak bardziej w tym przypadku wypada stwierdzi\u0107, \u017ce astronomowie kataloguj\u0105 je do poszczeg\u00f3lnych rodzaj\u00f3w. Co jest g\u0142\u00f3wnym wyznacznikiem? Pewnie si\u0119 tego domy\u015blasz \u2013 to, co przychodzi pierwsze na my\u015bl: <strong>masa oraz rozmiar tych obiekt\u00f3w.<\/strong> Jak dot\u0105d naukowcy stworzyli \u0142\u0105cznie pi\u0119\u0107 kategorii, kt\u00f3re reprezentuj\u0105 r\u00f3\u017cne przedzia\u0142y wagowe:<\/p>\n\n\n\n<ul class=\"wp-block-list\">\n<li>Miniaturowe czarne dziury,<\/li>\n\n\n\n<li>gwiazdowe czarne dziury,<\/li>\n\n\n\n<li>czarne dziury o masie po\u015bredniej (IMBH),<\/li>\n\n\n\n<li>supermasywne czarne dziury (SMBH),<\/li>\n\n\n\n<li>Stupendously Large Black Holes (SLAB).<\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n<p>Bior\u0105c pod uwag\u0119 to, \u017ce Wszech\u015bwiat istnieje od niemal <strong>14 miliard\u00f3w lat<\/strong> oraz patrz\u0105c na jego ogrom jego przestrzeni, ca\u0142kiem rozs\u0105dne wydawa\u0107 by si\u0119 mog\u0142o to, \u017ce kosmos pe\u0142en b\u0119dzie obiekt\u00f3w ka\u017cdego rodzaju. Czarnych dziur reprezentuj\u0105cych ka\u017cd\u0105 z kategorii wagowych <strong>powinno by\u0107 pod dostatkiem, jednak praktyka udowadnia inaczej.<\/strong> Obecnie, ludzko\u015b\u0107 jest <strong>pewna istnienia zaledwie dw\u00f3ch z pi\u0119ciu wymienionych rodzaj\u00f3w czarnych dziur: gwiazdowych oraz supermasywnych czarnych dziur.<\/strong> Om\u00f3wimy je pokr\u00f3tce po kolei, zaczynaj\u0105c od miniaturowych czarnych dziur.<\/p>\n\n\n\n<p>Obiekty tego rodzaju s\u0105 na razie uznawane za <strong>czysto hipotetyczne<\/strong> \u2013 ich masa mia\u0142aby wynosi\u0107 <strong>poni\u017cej jednej masy S\u0142o\u0144ca.<\/strong> Czyni\u0142oby to je prawdziwie male\u0144kimi cia\u0142ami niebieskimi, cho\u0107 warto zaznaczy\u0107, \u017ce obecnie znane nam prawa fizyki dopuszczaj\u0105 ich istnienie. Niemniej jednak naukowcom wci\u0105\u017c<strong> nie uda\u0142o si\u0119 wykry\u0107 tego rodzaju ma\u0142ej czarnej dziury.<\/strong> Za wyja\u015bnieniem tego faktu mo\u017ce sta\u0107 specyfika tzw. pierwotnych czarnych dziur. By\u0142y to obiekty, kt\u00f3re <strong>nie powsta\u0142y z powodu kolapsu grawitacyjnego, ale ze specyficznego rodzaju warunk\u00f3w panuj\u0105cych tu\u017c po Wielkim Wybuchu<\/strong> (z niezwykle g\u0119stej materii). Obiekty tego typu nie s\u0105 jednak d\u0142ugowieczne \u2013 przez oddawanie tzw. promieniowania Hawkinga, ich masa maleje, co sprawia, \u017ce z czasem po prostu znikaj\u0105. Mo\u017cna jednak przyj\u0105\u0107, \u017ce miniaturowe czarne dziury maj\u0105 wiele wsp\u00f3lnego z pierwotnymi czarnymi dziurami.<\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" width=\"1024\" height=\"683\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/M87-1024x683.jpg\" alt=\"najwi\u0119ksza czarna dziura\" class=\"wp-image-36129 lazyload\" data-srcset=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/M87-1024x683.jpg 1024w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/M87-300x200.jpg 300w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/M87-768x512.jpg 768w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/M87-24x16.jpg 24w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/M87-36x24.jpg 36w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/M87-48x32.jpg 48w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/M87.jpg 1200w\" data-sizes=\"(max-width: 1024px) 100vw, 1024px\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/683;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">Obraz supermasywnej czarnej dziury M87, wygenerowany na podstawie danych uzyskanych&nbsp;Teleskopem Horyzontu Zdarze\u0144<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<p>Kolejny typ to <strong>czarne dziury o masie gwiazdowej,<\/strong> kt\u00f3re stanowi\u0105 <strong>najcz\u0119\u015bciej spotykany rodzaj tych obiekt\u00f3w we Wszech\u015bwiecie.<\/strong> Powstaj\u0105 ze \u201e\u015bmierci\u201d masywnej gwiazdy, czyli tzw. <strong>kolapsu grawitacyjnego lub kolizji dw\u00f3ch gwiazd neutronowych.<\/strong> Ich masa wynosi <strong>od 3 do 50 mas S\u0142o\u0144ca, <\/strong>jednak rozmiary przewa\u017cnie nie s\u0105 powalaj\u0105ce. Czarna dziura o masie gwiazdowej potrafi mie\u0107 \u015brednic\u0119 15 km, co czyni j\u0105 znacznie mniejsz\u0105 nawet od naszej planety. Obiekty tego rodzaju s\u0105 jednak bardzo liczne \u2013 badacze przypuszczaj\u0105, \u017ce sama <strong>Droga Mleczna ma 100 milion\u00f3w czarnych dziur o masie gwiazdowej.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Kolejny rodzaj czarnej dziury wyr\u00f3\u017cnia si\u0119 rozmiarami wi\u0119kszymi ni\u017c gwiazdowa czarna dziura, ale mniejszymi ni\u017c SMBH. Naukowcy nie s\u0105 pewni co do procesu, jaki zachodzi podczas ich formowania. Przypuszcza si\u0119, \u017ce powstaj\u0105 podobnie, jak gwiazdowe czarne dziury, jednak z gwiazd, kt\u00f3re s\u0105 znacznie wi\u0119ksze \u2013 maj\u0105cych nawet <strong>1000 mas S\u0142o\u0144ca. <\/strong>Problem w tym, \u017ce takie rozmiary gwiazda mo\u017ce osi\u0105gn\u0105\u0107 jedynie w okre\u015blonych okoliczno\u015bciach, nie za\u015b podczas normalnej ewolucji. Cz\u0119\u015b\u0107 astronom\u00f3w sugeruje, \u017ce<strong> IMBH to pierwotne czarne dziury, kt\u00f3re rozros\u0142y si\u0119 do wi\u0119kszych rozmiar\u00f3w.<\/strong> Czarne dziury o masie po\u015bredniej maj\u0105 mas\u0119 <strong>od 100 do 1000 mas S\u0142o\u0144ca.<\/strong><\/p>\n\n\n<style>\n    .promo_code_badge p { \n        margin-bottom: 0 !important;\n        margin-top: 0 !important;\n    }\n    .promo_code_badge {\n        border: 1px solid var( --brand-01 );\n        border-radius: 5px;\n        display: flex;\n        align-items: center;\n        flex-wrap: wrap;\n        flex-direction: column;\n        justify-content: flex-end;\n        \/* background-color: #fff; *\/\n    }\n    .promo_code_badge .promo_value {\n        align-self: flex-end;\n        font-size: 1.5rem;\n        font-weight: 600;\n        letter-spacing: .01em;\n        padding: 20px 15px;\n        color: var( --brand-01 );\n    }\n    .promo_code_badge .promo_value_text {\n        font-size: 12px;\n        color: #fff;\n        background: var( --brand-01 );\n        width: 100%;\n        text-align: center;\n    }\n    .promo_code_container {\n        gap: 15px;\n        grid-template-columns: 85px auto 215px;\n        padding: 25px;\n        border: 2px solid var(--brand-01);\n        border-radius: 10px;\n        align-items: center;\n    }\n   \n\n    .of__btn-container {\n        grid-area: button;\n        align-self: center;\n    }\n    .btn--promo {\n        display: flex;\n        height: 45px;\n        justify-content: center;\n        align-items: center;\n        border: 0;\n        padding: 8px;\n        -webkit-user-select: none;\n        user-select: none;\n        font-weight: 600;\n        color: #fff;\n        border-radius: 30px;\n        font-size: .875rem;\n        font-weight: 600;\n        line-height: 1.28571em;\n        letter-spacing: -.01em;\n        width: 100%;\n        position: relative;\n        background: none;\n    }\n    @media (min-width: 1024px) {\n        .of--row .of__btn {\n            margin-top: 0;\n        }\n\n    }\n    .btn--code.btn--promo.btn--code-animation:before {\n        animation: code-animation-green-before .5s ease-in-out;\n    }\n    .btn--code.btn--promo:before {\n        background-color: #fc473d;\n    }\n    .btn--code:after, .btn--code:before {\n        content: \"\";\n        position: absolute;\n        top: 0;\n        z-index: 5;\n    }\n    .btn--code:before {\n        width: 85%;\n        height: 100%;\n        left: 0;\n        border-top-left-radius: 30px;\n        border-bottom-left-radius: 30px;\n        transition: width .2s ease-out;\n    }\n    .btn--code>.btn__label {\n        width: 100%;\n        position: absolute;\n        z-index: 10;\n        top: 50%;\n        left: 50%;\n        transform: translate(-50%,-50%);\n    }\n    .btn--code>.btn__code {\n        background-color: initial;\n        border: 1px solid #cecece;\n        position: absolute;\n        top: 0;\n        left: 0;\n        text-align: right;\n        padding: 0 calc(15% - 24px) 0 16px;\n        width: 100%;\n        height: 100%;\n        line-height: 45px;\n        z-index: 0;\n        color: #000;\n        border-radius: 30px;\n        font-size: 1rem;\n        font-weight: 600;\n        letter-spacing: -.01em;\n    }\n    \/* .btn--code.btn--promo.btn--code-animation:after {\n        animation: code-animation-after .5s ease-in-out;\n    } *\/\n    .btn--code.btn--promo:after {\n        border-color: transparent transparent transparent #a5322c;\n        left: 85%;\n        width: 0;\n        height: 0;\n        border-style: solid;\n        border-width: 48px 0 0 35px;\n        transform: rotate(17deg);\n        transition: left .2s ease-out;\n        transform-origin: top left;\n        display: block;\n    }\n    .column-promo-button {\n        margin-left: auto;\n        width: 150px;\n    }\n    .promo_code_badge img {\n        width: 80px;\n        margin-left: 10px;\n        margin-right: 10px;\n    }\n    .promo_code_text span {\n        display: block;\n    }\n    .promo_code_text {\n        flex-basis: calc( 100% - 250px );\n        text-align: center;\n    }\n    @media (max-width: 523px) {\n        .column-promo-button {\n            margin: 0 auto;\n        }\n        .promo_code_container {\n            flex-wrap: wrap;\n            padding: 20px;\n            justify-content: center;\n        }\n        .promo_code_text {\n            flex-basis: calc( 100% );\n            text-align: center;\n        }\n    }\n\n<\/style>\n<div class=\"row\">\n    <div class=\"col-12\">\n        <div class=\"d-flex promo_code_container\">\n            <div class=\"promo_code_badge\">\n                                    <img decoding=\"async\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2022\/03\/obraz-10-12.png\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" class=\"lazyload\" style=\"--smush-placeholder-width: 1016px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1016\/870;\" \/>\n                                <span class=\"promo_value_text\">\n                    -75%                <\/span>\n            <\/div>\n            <div class=\"promo_code_text\">\n                <span class=\"mt-0 mb-0\" style=\"font-weight: bold;\">Kody rabatowe Morele<\/span>\n                <span class=\"mt-0 mb-0\" style=\"font-size: 0.9rem;\">Najlepsze promocje w jednym miejscu<\/span>\n            <\/div>\n            <div class=\"column-promo-button\">\n                <button class=\"of__btn btn--promo btn--code btn--code-animation\">\n                    <span class=\"of__label btn__label\">\n                        <a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/promocje\/kody-rabatowe-morele\/\">\n                            SPRAWD\u0179 KODY                        <\/a>\n                    <\/span>\n                    <span class=\"of__code btn__code\">-75%<\/span>\n                <\/button>\n            <\/div>\n        <\/div>\n    <\/div>\n<\/div>\n\n\n\n\n\n\n\n\n<p><strong>Supermasywne czarne dziury<\/strong> w pe\u0142ni zas\u0142uguj\u0105 na swoje miano. W ich przypadku mamy do czynienia z obiektami o monstrualnych parametrach. S\u0105 prawdziwym przeskokiem w skali \u2013 1000 mas S\u0142o\u0144ca to maksimum dla IMBH, jednak <strong>SMBH osi\u0105gaj\u0105 mas\u0119 milion\u00f3w, a nawet miliard\u00f3w mas S\u0142o\u0144ca<\/strong> (SMBH, by zyska\u0107 swoje miano musi mie\u0107 <strong>przynajmniej 1 milion mas S\u0142o\u0144ca<\/strong>). Natura tych obiekt\u00f3w nie jest do ko\u0144ca poznana, pewnym jest jednak to, \u017ce najprawdopodobniej ka\u017cda galaktyka we Wszech\u015bwiecie posiada je w swoim centrum. Naukowcy zak\u0142adaj\u0105 wi\u0119c, \u017ce specyficzne warunki mog\u0105 by\u0107 wystarczaj\u0105ce by obiekty tego typu uros\u0142y do takich rozmiar\u00f3w. Centra galaktyk to miejsca, w kt\u00f3rych panuj\u0105 ekstremalne warunki, kt\u00f3re mog\u0142yby umo\u017cliwia\u0107 tak ogromny rozrost.<\/p>\n\n\n\n<p><strong><em>Sprawd\u017a te\u017c: <a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/centrum-drogi-mlecznej-co-sie-tam-znajduje\/\">Centrum Drogi Mlecznej \u2013 co si\u0119 tam znajduje?<\/a><\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Mog\u0142oby si\u0119 wydawa\u0107, \u017ce miliardy mas S\u0142o\u0144ca to co\u015b, co jest absolutnym sufitem. Jeszcze do niedawna badacze byli sk\u0142onni uwa\u017ca\u0107, \u017ce SMBH to maksimum w skali rozmiar\u00f3w czarnych dziur. Ostatnie badania sugeruj\u0105 jednak, \u017ce kosmos wci\u0105\u017c pe\u0142en jest tajemnic \u2013 ich wyniki sprawiaj\u0105, \u017ce opracowana zosta\u0142a nowa kategoria: <strong>niewiarygodnie ogromnych czarnych dziur (SLAB).<\/strong><\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-czym-sa-obiekty-typu-slab\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Czym_sa_obiekty_typu_SLAB\"><\/span>Czym s\u0105 obiekty typu SLAB?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p><strong>Stupendously Large Black Holes <\/strong>(SLABs) to kolejna kategoria wagowa tych obiekt\u00f3w, kt\u00f3rej rozmiary przyprawiaj\u0105 o prawdziwy zawr\u00f3t g\u0142owy. Zosta\u0142a zaproponowana dla obiekt\u00f3w, kt\u00f3rych <strong>masa przekracza 100 miliard\u00f3w mas naszego S\u0142o\u0144ca. <\/strong>Oznacza\u0142oby to, \u017ce by\u0142yby one znacznie wi\u0119ksze ni\u017c SMBH, co rodzi jeszcze wi\u0119cej pyta\u0144. Do\u015b\u0107 powiedzie\u0107, \u017ce nie posiadamy dostatecznej wiedzy na temat formowania si\u0119 SMBH, nie wspominaj\u0105c ju\u017c o obiektach jeszcze wi\u0119kszych od nich.<\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" width=\"1024\" height=\"683\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/ton-1024x683.jpg\" alt=\"TON 618\" class=\"wp-image-36131 lazyload\" data-srcset=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/ton-1024x683.jpg 1024w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/ton-300x200.jpg 300w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/ton-768x512.jpg 768w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/ton-24x16.jpg 24w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/ton-36x24.jpg 36w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/ton-48x32.jpg 48w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/ton.jpg 1200w\" data-sizes=\"(max-width: 1024px) 100vw, 1024px\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/683;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">TON 618, zak\u0142adaj\u0105c, \u017ce jego masa wynosi 66 miliard\u00f3w mas S\u0142o\u0144ca. Ten ma\u0142y niebieski punkcik po lewej to orbita naszej planety dooko\u0142a S\u0142o\u0144ca<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<p>Warto jednak zaznaczy\u0107, \u017ce <strong>istnienie SLAB-\u00f3w nie zosta\u0142o jeszcze poparte twardymi dowodami w postaci bezpo\u015brednich obserwacji z wykorzystaniem specjalistycznej aparatury. <\/strong>Naukowcy maj\u0105 w tym przypadku twardy orzech do zgryzienia, poniewa\u017c z jednej strony <strong>modele matematycznie nie wykluczaj\u0105 istnienia ogromnych czarnych dziur o masie do 270 miliard\u00f3w mas S\u0142o\u0144ca<\/strong> (obecna fizyka uznaje to za absolutny limit masy). Problem jest jednak w tym, \u017ce bior\u0105c pod uwag\u0119 wiek wszech\u015bwiata oraz rozlokowanie w nim materii, niemo\u017cliwo\u015bci\u0105 by\u0142o to, by uros\u0142y one do takich rozmiar\u00f3w przez poch\u0142anianie innych obiekt\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n<p>Nie wyklucza to jednak ich istnienia, poniewa\u017c czarne dziury mog\u0105 si\u0119 ze sob\u0105 \u0142\u0105czy\u0107, sumuj\u0105c swoje masy. <strong>W wyniku takiego wydarzenia powstaje jedna czarna dziura, kt\u00f3ra stanowi kombinacj\u0119 mas obu<\/strong> (cho\u0107 odrobin\u0119 mniejsz\u0105, poniewa\u017c cz\u0119\u015b\u0107 masy jest \u201eoddawana\u201d w postaci fal grawitacyjnych).<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-ton-618-jedna-z-najwiekszych-czarnych-dziur\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"TON_618_%E2%80%93_jedna_z_najwiekszych_czarnych_dziur\"><\/span>TON 618 \u2013 jedna z najwi\u0119kszych czarnych dziur<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Jeszcze do niedawna, jedn\u0105 z najwi\u0119kszych czarnych dziur by\u0142 <strong>TON 618,<\/strong> obiekt zlokalizowany na granicy gwiazdozbioru <strong>Ps\u00f3w Go\u0144czych<\/strong> i <strong>Warkocza Bereniki.<\/strong> Po raz pierwszy wykryto go w 1957 roku, jednak prawdziwa natura obiektu pozostawa\u0142a d\u0142ugo nieznana. Pocz\u0105tkowo badacze s\u0105dzili, \u017ce maj\u0105 do czynienia z odleg\u0142ymi bia\u0142ymi kar\u0142ami, sytuacja uleg\u0142a jednak zmianie w 1970 roku. To w\u0142a\u015bnie wtedy odebrany zosta\u0142 silny sygna\u0142 radiowy, pochodz\u0105cy z obiektu TON 618. Sta\u0142o si\u0119 jasne, \u017ce jego natura by\u0142a do tej pory b\u0142\u0119dnie okre\u015blona \u2013 <strong>TON 618 jest tak naprawd\u0119 kwazarem i to niezwykle odleg\u0142ym.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p><strong><em>Sprawd\u017a te\u017c: <a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/ile-wazy-slonce-nasza-gwiazda\/\">Ile wa\u017cy S\u0142o\u0144ce, nasza gwiazda?<\/a><\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Wed\u0142ug szacunk\u00f3w, \u015bwiat\u0142o, kt\u00f3re dotar\u0142o z kwazara do naszej planety ma oko\u0142o <strong>10,4 miliarda lat,<\/strong> co sprawia, \u017ce mamy do czynienia z jednym z najodleglejszych tego typu obiekt\u00f3w. Uwzgl\u0119dniaj\u0105c w obliczeniach <strong>wsp\u00f3\u0142rz\u0119dne wsp\u00f3\u0142poruszaj\u0105ce si\u0119, TON 618 jest oddalony od naszej planety o oko\u0142o 18.2 miliard\u00f3w lat \u015bwietlnych. <\/strong>Co jednak ciekawe, mimo tej ogromnej odleg\u0142o\u015bci, sam kwazar jest tak jasny, \u017ce przy\u0107miewa ca\u0142e swoje otoczenie \u2013 oznacza to, \u017ce jest to <strong>jeden z najja\u015bniejszych odkrytych przez ludzko\u015b\u0107 kwazar\u00f3w.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>TON 618 przyci\u0105ga uwag\u0119 naukowc\u00f3w jeszcze z jednego powodu \u2013 kwazarowi towarzyszy <strong>jedna z najwi\u0119kszych czarnych dziur. <\/strong>Z przeprowadzonych oblicze\u0144 dotycz\u0105cych linii emisyjnych wynika, \u017ce masa czarnej dziury, kt\u00f3ra si\u0119 tam znajduje, wynosi <strong>przynajmniej 40 miliard\u00f3w mas S\u0142o\u0144ca, jednak mo\u017ce te\u017c si\u0119ga\u0107 nawet 66 miliard\u00f3w. <\/strong>Oznacza to, \u017ce obiekt ten jest <strong>znacznie ci\u0119\u017cszy ni\u017c np. Wielki Ob\u0142ok Magellana<\/strong> (galaktyka satelitarna Drogi Mlecznej), posiadaj\u0105c mas\u0119 cztery razy wi\u0119ksz\u0105. W por\u00f3wnaniu do naszej \u201elokalnej\u201d supermasywnej czarnej dziury w centrum galaktyki, czyli Sagittariusa A*, TON 618 jest <strong>15300 razy ci\u0119\u017cszy.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/TON618-1024x554.png\" alt=\"TON 618\" class=\"wp-image-6348 lazyload\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/554;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">TON 618 (Sloan Digital Sky Survey) &#8211; jasna niebieska kropka w centrum to kwazar \/ \u0179r\u00f3d\u0142o: wikipedia.org<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<p>W celu u\u015bwiadomienia sobie z jak ogromnym obiektem mamy do czynienia, postarajmy si\u0119 wpierw zrozumie\u0107, jak ci\u0119\u017ckie jest nasze S\u0142o\u0144ce. Masa S\u0142o\u0144ca, kt\u00f3ra s\u0142u\u017cy do wyznaczania masy obiekt\u00f3w tego rodzaju, jest wyznacznikiem dok\u0142adnego ci\u0119\u017caru naszej gwiazdy. Wynosi ona<strong> 2 x 10^30 kilograma<\/strong> \u2013 nie brzmi to przekonuj\u0105co? W pe\u0142nym zapisie wynosi to <strong>2,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000<\/strong> czyli dwa i 30 zer. Oznacza to, \u017ce nasza gwiazda jest oko\u0142o <strong>milion razy ci\u0119\u017csza ni\u017c Ziemia. <\/strong>To jednak nie koniec \u2013 w przypadku TON 618 mas\u0119 t\u0119 trzeba jeszcze pomno\u017cy\u0107 przez miliardy, by odda\u0107 prawdziw\u0105 skal\u0119 tego obiektu.<\/p>\n\n\n\n<p>Promie\u0144 Schwarzschilda dla tego obiektu wynosi <strong>1300 jednostek astronomicznych. <\/strong>Dla jasno\u015bci \u2013 jednostka astronomiczna to odleg\u0142o\u015b\u0107, jaka dzieli S\u0142o\u0144ce od naszej planety. W przybli\u017ceniu wynosi ona oko\u0142o <strong>150 milion\u00f3w kilometr\u00f3w.<\/strong> Wspomniany promie\u0144 wyznacza powierzchni\u0119 horyzontu zdarze\u0144, czyli miejsca, z kt\u00f3rego nie ma ju\u017c powrotu \u2013 nawet \u015bwiat\u0142o nie mo\u017ce uciec z tego obszaru z powodu ogromnych si\u0142 grawitacji czarnej dziury. 1300 jednostek astronomicznych to oko\u0142o <strong>390 miliard\u00f3w kilometr\u00f3w <\/strong>\u2013 dystans ten to <strong>odleg\u0142o\u015b\u0107 od Neptuna do S\u0142o\u0144ca, pomno\u017cona razy 40. <\/strong>Niesamowicie ogromny obiekt, nieprawda\u017c?<\/p>\n\n\n\n<p><strong><em>Sprawd\u017a te\u017c: <a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/jaka-jest-najjasniejsza-gwiazda-najjasniejsze-gwiazdy-widoczne-na-nocnym-niebie-i-we-wszechswiecie\/\">Jaka jest najja\u015bniejsza gwiazda? Najja\u015bniejsze gwiazdy widoczne na nocnym niebie i we wszech\u015bwiecie<\/a><\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>W tym przypadku wypada mi zacytowa\u0107 Qui-Gon Jinna, s\u0142owami \u201ezawsze znajdzie si\u0119 wi\u0119ksza ryba\u201d \u2013 <strong>obiekt Phoenix A jest jeszcze wi\u0119kszy!<\/strong><\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-phoenix-a-najwieksza-czarna-dziura\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Phoenix_A_%E2%80%93_najwieksza_czarna_dziura\"><\/span>Phoenix A \u2013 najwi\u0119ksza czarna dziura?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>W 2010 roku, podczas jednego z przegl\u0105d\u00f3w nieba odkryta zosta\u0142 <strong>Klaster Feniksa. <\/strong>To masywna gromada galaktyk, kt\u00f3ra zlokalizowana jest oko\u0142o <strong>5,7 miliarda lat \u015bwietlnych od Ziemi. <\/strong>Kolejne lata obserwacji i bada\u0144 przynios\u0142y kolejne zaskakuj\u0105ce informacje na jej temat. Ot\u00f3\u017c w centrum Klastra Feniksa znajduje si\u0119 masywna galaktyka z czarn\u0105 dziur\u0105, kt\u00f3ra wed\u0142ug oblicze\u0144, jest jeszcze wi\u0119ksza ni\u017c TON 618!<\/p>\n\n\n\n<p>Badacze pod przewodnictwem <strong>Michaela Brockampa z Instytutu Radioastronomii im. Maxa Plancka<\/strong> zaj\u0119li si\u0119 kwesti\u0105 wyznaczenia masy tego obiektu. Warto tu zaznaczy\u0107, \u017ce wyniki <strong>oparte zosta\u0142y na samych kalkulacjach, kt\u00f3re wci\u0105\u017c wymagaj\u0105 potwierdzenia z wykorzystaniem pot\u0119\u017cnych <a href=\"https:\/\/www.morele.net\/kategoria\/teleskopy-577\/\">teleskop\u00f3w<\/a> astronomicznych.<\/strong> Badacze w swojej pracy uwzgl\u0119dnili parametr konwersji energii, por\u00f3wnuj\u0105c go do zachowania rozgrzanego gazu znajduj\u0105cego si\u0119 wewn\u0105trz klastra. Uwzgl\u0119dniaj\u0105c liczne zale\u017cno\u015bci, wyniki pozwoli\u0142y nakre\u015bli\u0107 og\u00f3lne ramy procesu przyrostu masy czarnej dziury Phoenix A w przesz\u0142o\u015bci. A te jak si\u0119 okazuje, s\u0105 niezwykle ekstremalne.<\/p>\n\n\n\n<p>Model stworzony przez Brockampa i innych badaczy sugeruje, \u017ce masa tego obiektu wynosi <strong>100 miliard\u00f3w mas S\u0142o\u0144ca, cho\u0107 zaznaczono te\u017c, \u017ce mo\u017ce znacznie przekracza\u0107 ten wynik. <\/strong>Je\u017celi wszelkie kalkulacje s\u0105 zgodne z rzeczywisto\u015bci\u0105, oznacza to, \u017ce Phoenix A jest najwi\u0119ksz\u0105 czarn\u0105 dziur\u0105, jaka zosta\u0142a wykryta przez cz\u0142owieka. By\u0142aby na tyle du\u017ca, \u017ce <strong>wykracza poza limity supermasywnych czarnych dziur, <\/strong>b\u0119d\u0105c powodem do stworzenia nowej kategorii: tzw. <strong>obiekt\u00f3w SLAB.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" width=\"1024\" height=\"683\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/phoenix-vs-ton-1024x683.jpg\" alt=\"najwi\u0119ksza czarna dziura\" class=\"wp-image-36130 lazyload\" data-srcset=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/phoenix-vs-ton-1024x683.jpg 1024w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/phoenix-vs-ton-300x200.jpg 300w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/phoenix-vs-ton-768x512.jpg 768w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/phoenix-vs-ton-24x16.jpg 24w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/phoenix-vs-ton-36x24.jpg 36w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/phoenix-vs-ton-48x32.jpg 48w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/phoenix-vs-ton.jpg 1200w\" data-sizes=\"(max-width: 1024px) 100vw, 1024px\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/683;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">TON 618 na tle Phoenix A \u2013 poni\u017cej znajduje si\u0119 orbita Neptuna, czyli najdalszej od S\u0142o\u0144ca planety w Uk\u0142adzie S\u0142onecznym<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<p>Jak wielka jest zatem czarna dziura Phoenix A? W por\u00f3wnaniu do Sagittariusa A* przy\u0107miewa go swoim rozmiarem \u2013 ten istny behemot jest od niego<strong> ci\u0119\u017cszy o 24100 raza. <\/strong>Phoenix A jest nawet ci\u0119\u017cszy ni\u017c Galaktyka Tr\u00f3jk\u0105ta! I to dwukrotnie, nawet je\u015bli wliczy\u0107 do jej masy halo z ciemnej materii. Zastanawiasz si\u0119, jak d\u0142ugo zaj\u0119\u0142aby jedna pe\u0142na \u201erunda\u201d dooko\u0142a obwodu jej horyzontu zdarze\u0144?<\/p>\n\n\n\n<p><strong>71 dni i 14 godzin<\/strong> \u2013 i to tylko wtedy, gdyby\u015b <strong>porusza\u0142 si\u0119 z pr\u0119dko\u015bci\u0105 \u015bwiat\u0142a. <\/strong>Przypominamy, \u017ce \u015bwiat\u0142o porusza si\u0119 z pr\u0119dko\u015bci\u0105 niemal <strong>300 tysi\u0119cy km\/s. <\/strong>Co wi\u0119cej, je\u017celi oka\u017ce si\u0119 prawd\u0105, \u017ce Phoenix A jest czarn\u0105 dziur\u0105, kt\u00f3ra si\u0119 nie obraca (co przy takich rozmiarach wydaje si\u0119 najbardziej oczywiste), jej horyzont zdarze\u0144 ma \u015brednice <strong>590,5 miliarda kilometr\u00f3w,<\/strong> co stanowi <strong>3900 jednostek astronomicznych.<\/strong> By wype\u0142ni\u0107 t\u0119 odleg\u0142o\u015b\u0107, musieliby\u015bmy pokona\u0107 <strong>odleg\u0142o\u015b\u0107 od S\u0142o\u0144ca do Plutona stukrotnie.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p><strong><em>Sprawd\u017a te\u017c: <a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/pulsary-czyli-gwiazdy-neutronowe-czym-sa-co-dalo-ludziom-obserwowanie-pulsarow\/\">Pulsary, czyli gwiazdy neutronowe \u2013 czym s\u0105? Co da\u0142o ludziom obserwowanie pulsar\u00f3w?<\/a><\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Je\u017celi TON 618 wydawa\u0142 si\u0119 do tej pory ogromny, to Phoenix A ma szanse na odebranie mu palmy pierwsze\u0144stwa w\u015br\u00f3d najwi\u0119kszych czarnych dziur. Wpierw jednak obliczenia naukowc\u00f3w musz\u0105 zosta\u0107 poparte odpowiednimi obserwacjami. Zak\u0142adaj\u0105c jednak, \u017ce wszystko oka\u017ce si\u0119 zgodne z rzeczywisto\u015bci\u0105, Phoenix A wymusi\u0142 stworzenie nowego typu klasyfikacji czarnych dziur. Obiekty SLAB to prawdziwa waga ultraci\u0119\u017cka \u2013 warto zaznaczy\u0107, \u017ce opr\u00f3cz Phoenix A, istnieje jeszcze jeden obiekt, kt\u00f3rego masa jest odpowiednia, aby skatalogowa\u0107 go jako SLAB. Jest nim <strong>MS 0735.6+7421, <\/strong>zlokalizowany w Gwiazdozbiorze \u017byrafy.<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-czy-slonce-stanie-sie-czarna-dziura\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Czy_Slonce_stanie_sie_czarna_dziura\"><\/span>Czy S\u0142o\u0144ce stanie si\u0119 czarn\u0105 dziur\u0105?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Wspominali\u015bmy wcze\u015bniej, \u017ce najpopularniejszy w kosmosie typ czarnych dziur, powstaje wraz ze \u015bmierci\u0105 gwiazdy. Cho\u0107 nasze S\u0142o\u0144ce jest w po\u0142owie swojego \u201e\u017cycia\u201d, nie ulega w\u0105tpliwo\u015bci, \u017ce kiedy jego egzystencja dobiegnie ko\u0144ca. <strong>Czy oznacza to, \u017ce los, jaki czeka nasz\u0105 gwiazd\u0119, jest zwi\u0105zany z przemian\u0105 w czarn\u0105 dziur\u0105? <\/strong>Odpowied\u017a na to pytanie jest negatywna, z bardzo prostego powodu: <strong>masa S\u0142o\u0144ca jest niewystarczaj\u0105ca do tego procesu.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Gwiazdowa czarna dziura powstaje z obiekt\u00f3w, kt\u00f3re s\u0105 masywnymi gwiazdami. Przekraczaj\u0105 one mas\u0119 naszego S\u0142o\u0144ca nawet dwudziestokrotnie. Wiemy ju\u017c, \u017ce mimo swoich rozmiar\u00f3w w por\u00f3wnaniu do reszty obiekt\u00f3w Uk\u0142adu S\u0142onecznego, <strong>nasza lokalna gwiazda jest za ma\u0142a<\/strong> \u2013 jaki zatem czeka j\u0105 los?<\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" width=\"1024\" height=\"683\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/slonce-1024x683.jpg\" alt=\"najwi\u0119ksza czarna dziura - S\u0142o\u0144ce\" class=\"wp-image-36132 lazyload\" data-srcset=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/slonce-1024x683.jpg 1024w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/slonce-300x200.jpg 300w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/slonce-768x512.jpg 768w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/slonce-24x16.jpg 24w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/slonce-36x24.jpg 36w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/slonce-48x32.jpg 48w, https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2023\/05\/slonce.jpg 1200w\" data-sizes=\"(max-width: 1024px) 100vw, 1024px\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/683;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">Czy nasze S\u0142o\u0144ce stanie si\u0119 kiedy\u015b czarn\u0105 dziur\u0105?<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<p>Za miliardy lat, gdy S\u0142o\u0144ce wyczerpie zapasy swojego paliwa, gwiazda uro\u015bnie do ogromnych rozmiar\u00f3w. Stanie si\u0119 wtedy <strong>czerwonym gigantem,<\/strong> jednak to nie koniec procesu transformacji. Spalaj\u0105c resztki coraz ci\u0119\u017cszych pierwiastk\u00f3w, S\u0142o\u0144ce pozb\u0119dzie si\u0119 zewn\u0119trznych warstw, kt\u00f3re stan\u0105 si\u0119 <strong>ob\u0142okiem gazu, zwanym mg\u0142awic\u0105 planetarn\u0105. <\/strong>Co pozostanie z naszej gwiazdy? Zaledwie jej j\u0105dro, kt\u00f3re b\u0119dzie <strong>bia\u0142ym kar\u0142em,<\/strong> stopniowo stygn\u0105cym obiektem, ostatecznie zmieniaj\u0105cym si\u0119 w <strong>czarnego kar\u0142a.<\/strong> Proces ten zajmie miliardy lat \u2013 jest on na tyle d\u0142ugi, \u017ce <strong>obecnie najprawdopodobniej czarne kar\u0142y jeszcze nie istniej\u0105. <\/strong>Wszech\u015bwiat jest po prostu zbyt m\u0142ody, by bia\u0142e kar\u0142y ostyg\u0142y na tyle, aby si\u0119 nimi sta\u0107.<\/p>\n\n\n\n<p>Kosmos pe\u0142en jest niesamowitych fenomen\u00f3w i interesuj\u0105cych obiekt\u00f3w. Takimi z pewno\u015bci\u0105 s\u0105 czarne dziury, czyli miejsca, kt\u00f3re cechuje na tyle silna grawitacja, \u017ce nic, nawet \u015bwiat\u0142o, nie mo\u017ce z nich uciec. Obiekty te mog\u0105 osi\u0105ga\u0107 naprawd\u0119 ogromne rozmiary \u2013 <strong>TON 618<\/strong> i <strong>Phoenix A <\/strong>udowadniaj\u0105, \u017ce <strong>nasz Uk\u0142ad S\u0142oneczny jest zaledwie ziarnkiem piasku w por\u00f3wnaniu do nich.<\/strong> Kto wie, by\u0107 mo\u017ce w przestrzeni kosmicznej czaj\u0105 si\u0119 jeszcze wi\u0119ksze czarne dziury? Je\u017celi naukowcy to udowodni\u0105, z pewno\u015bci\u0105 damy Wam o tym zna\u0107!<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Jak du\u017ca jest najwi\u0119ksza czarna dziura, o kt\u00f3rej istnieniu wiedz\u0105 astronomowie? Jeszcze do niedawna \u015brodowisko naukowe by\u0142o przekonane, \u017ce jest ni\u0105 TON 618, obiekt, kt\u00f3ry wype\u0142nia\u0142 teoretyczny limit rozmiar\u00f3w czarnych dziur. Czy to wci\u0105\u017c prawda? Zastanawiali\u015bcie si\u0119 kiedykolwiek, jak du\u017ca jest najwi\u0119ksza czarna dziura, jaka zosta\u0142a odkryta? W tym artykule znajdziecie odpowiedzi na to pytanie [&hellip;]<\/p>\n","protected":false},"author":6,"featured_media":36128,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":true,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"footnotes":""},"categories":[3],"tags":[71,31],"class_list":["post-6345","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-poradniki","tag-kosmos","tag-nauka"],"acf":[],"yoast_head":"<!-- This site is optimized with the Yoast SEO Premium plugin v22.9 (Yoast SEO v24.2) - https:\/\/yoast.com\/wordpress\/plugins\/seo\/ -->\n<title>Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105? &#8211; Scroll<\/title>\n\n\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/\" \/>\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\t\n\t\n\t\n\n\n\n\n\n\t\n\t\n\t\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/\"},\"author\":{\"name\":\"B\u0142a\u017cej Charzy\u0144ski\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/person\/9821d4c65281eeef6293b888ec7e49fe\"},\"headline\":\"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105?\",\"datePublished\":\"2023-05-11T11:35:26+00:00\",\"dateModified\":\"2024-09-16T13:19:41+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/\"},\"wordCount\":2597,\"commentCount\":12,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#primaryimage\"},\"thumbnailUrl\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg\",\"keywords\":[\"Kosmos\",\"Nauka\"],\"articleSection\":[\"Poradniki\"],\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"CommentAction\",\"name\":\"Comment\",\"target\":[\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#respond\"]}],\"copyrightYear\":\"2023\",\"copyrightHolder\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization\"}},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/\",\"name\":\"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105? &#8211; Scroll\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#website\"},\"primaryImageOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#primaryimage\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#primaryimage\"},\"thumbnailUrl\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg\",\"datePublished\":\"2023-05-11T11:35:26+00:00\",\"dateModified\":\"2024-09-16T13:19:41+00:00\",\"description\":\"Jak du\u017ca jest najwi\u0119ksza czarna dziura, o kt\u00f3rej istnieniu wiedz\u0105 astronomowie? Czy TON 618 nadal ni\u0105 jest? Odpowied\u017a znajdziesz w tek\u015bcie.\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/\"]}]},{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#primaryimage\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg\",\"contentUrl\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg\",\"width\":1200,\"height\":800,\"caption\":\"najwi\u0119ksza czarna dziura\"},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Strona g\u0142\u00f3wna\",\"item\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105?\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#website\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/\",\"name\":\"Scroll\",\"description\":\"Blog Scroll Morele\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization\"},\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":{\"@type\":\"PropertyValueSpecification\",\"valueRequired\":true,\"valueName\":\"search_term_string\"}}],\"inLanguage\":\"pl-PL\"},{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization\",\"name\":\"Morele Sp. z o.o.\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/\",\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/logo\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/05\/1200x627.png\",\"contentUrl\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/05\/1200x627.png\",\"width\":1200,\"height\":627,\"caption\":\"Morele Sp. z o.o.\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/logo\/image\/\"},\"sameAs\":[\"https:\/\/www.facebook.com\/morele.net\",\"https:\/\/x.com\/morele_net\",\"https:\/\/www.youtube.com\/user\/MoreleTV\"]},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/person\/9821d4c65281eeef6293b888ec7e49fe\",\"name\":\"B\u0142a\u017cej Charzy\u0144ski\",\"description\":\"Kosmos, \u015bwiat komputer\u00f3w, gry PC, p\u0142ywanie - kolejno\u015b\u0107 przypadkowa, ceni\u0119 sobie to wszystko.\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/redaktor\/blazej-charzynski\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO Premium plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105? &#8211; Scroll","description":"Jak du\u017ca jest najwi\u0119ksza czarna dziura, o kt\u00f3rej istnieniu wiedz\u0105 astronomowie? Czy TON 618 nadal ni\u0105 jest? Odpowied\u017a znajdziesz w tek\u015bcie.","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/","og_locale":"pl_PL","og_type":"article","og_title":"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105?","og_description":"Jak du\u017ca jest najwi\u0119ksza czarna dziura, o kt\u00f3rej istnieniu wiedz\u0105 astronomowie? Jeszcze do niedawna \u015brodowisko naukowe by\u0142o przekonane, \u017ce jest ni\u0105 TON","og_url":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/","og_site_name":"Scroll","article_publisher":"https:\/\/www.facebook.com\/morele.net","article_published_time":"2023-05-11T11:35:26+00:00","article_modified_time":"2024-09-16T13:19:41+00:00","og_image":[{"width":1200,"height":800,"url":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg","type":"image\/jpeg"}],"author":"B\u0142a\u017cej Charzy\u0144ski","twitter_card":"summary_large_image","twitter_creator":"@morele_net","twitter_site":"@morele_net","twitter_misc":{"Napisane przez":"B\u0142a\u017cej Charzy\u0144ski","Szacowany czas czytania":"15 minut"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/"},"author":{"name":"B\u0142a\u017cej Charzy\u0144ski","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/person\/9821d4c65281eeef6293b888ec7e49fe"},"headline":"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105?","datePublished":"2023-05-11T11:35:26+00:00","dateModified":"2024-09-16T13:19:41+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/"},"wordCount":2597,"commentCount":12,"publisher":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization"},"image":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg","keywords":["Kosmos","Nauka"],"articleSection":["Poradniki"],"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#respond"]}],"copyrightYear":"2023","copyrightHolder":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization"}},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/","name":"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105? &#8211; Scroll","isPartOf":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#website"},"primaryImageOfPage":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#primaryimage"},"image":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg","datePublished":"2023-05-11T11:35:26+00:00","dateModified":"2024-09-16T13:19:41+00:00","description":"Jak du\u017ca jest najwi\u0119ksza czarna dziura, o kt\u00f3rej istnieniu wiedz\u0105 astronomowie? Czy TON 618 nadal ni\u0105 jest? Odpowied\u017a znajdziesz w tek\u015bcie.","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/"]}]},{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#primaryimage","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg","contentUrl":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/najwieksza-czarna-dziura.jpg","width":1200,"height":800,"caption":"najwi\u0119ksza czarna dziura"},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/poradniki\/duzy-wiekszy-ogromy-ton-618-najwieksza-czarna-dziura-odkryta-do-tej-pory\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona g\u0142\u00f3wna","item":"https:\/\/scroll.morele.net\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Najwi\u0119ksza czarna dziura \u2013 co o niej wiemy? Czy TON 618 wci\u0105\u017c jest najwi\u0119ksz\u0105?"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#website","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/","name":"Scroll","description":"Blog Scroll Morele","publisher":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/scroll.morele.net\/?s={search_term_string}"},"query-input":{"@type":"PropertyValueSpecification","valueRequired":true,"valueName":"search_term_string"}}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization","name":"Morele Sp. z o.o.","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/logo\/image\/","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/05\/1200x627.png","contentUrl":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/05\/1200x627.png","width":1200,"height":627,"caption":"Morele Sp. z o.o."},"image":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/logo\/image\/"},"sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/morele.net","https:\/\/x.com\/morele_net","https:\/\/www.youtube.com\/user\/MoreleTV"]},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/person\/9821d4c65281eeef6293b888ec7e49fe","name":"B\u0142a\u017cej Charzy\u0144ski","description":"Kosmos, \u015bwiat komputer\u00f3w, gry PC, p\u0142ywanie - kolejno\u015b\u0107 przypadkowa, ceni\u0119 sobie to wszystko.","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/redaktor\/blazej-charzynski\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6345","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/users\/6"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=6345"}],"version-history":[{"count":15,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6345\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":46916,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6345\/revisions\/46916"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/media\/36128"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=6345"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=6345"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=6345"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}