{"id":7592,"date":"2023-04-06T06:27:05","date_gmt":"2023-04-06T04:27:05","guid":{"rendered":"https:\/\/scroll.morele.net\/?p=7592"},"modified":"2024-05-15T08:14:36","modified_gmt":"2024-05-15T06:14:36","slug":"wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/","title":{"rendered":"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne"},"content":{"rendered":"\n<p class=\"single-post-lead\"><strong>Wahad\u0142owce to bez dw\u00f3ch zda\u0144 jedne z najbardziej rozpoznawalnych przyk\u0142ad\u00f3w technologii kosmicznej. Ale jak one w\u0142a\u015bciwie dzia\u0142aj\u0105? Dowiedz si\u0119, czym s\u0105 wahad\u0142owce i jak pomaga\u0142y zdobywa\u0107 kosmos.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<div id=\"ez-toc-container\" class=\"ez-toc-v2_0_69_1 counter-hierarchy ez-toc-counter ez-toc-grey ez-toc-container-direction\">\n<div class=\"ez-toc-title-container\">\n<p class=\"ez-toc-title \" ><\/p>\n<span class=\"ez-toc-title-toggle\"><a href=\"#\" class=\"ez-toc-pull-right ez-toc-btn ez-toc-btn-xs ez-toc-btn-default ez-toc-toggle\" aria-label=\"Toggle Table of Content\"><span class=\"ez-toc-js-icon-con\"><span class=\"\"><span class=\"eztoc-hide\" style=\"display:none;\">Toggle<\/span><span class=\"ez-toc-icon-toggle-span\"><svg style=\"fill: #999;color:#999\" xmlns=\"http:\/\/www.w3.org\/2000\/svg\" class=\"list-377408\" width=\"20px\" height=\"20px\" viewBox=\"0 0 24 24\" fill=\"none\"><path d=\"M6 6H4v2h2V6zm14 0H8v2h12V6zM4 11h2v2H4v-2zm16 0H8v2h12v-2zM4 16h2v2H4v-2zm16 0H8v2h12v-2z\" fill=\"currentColor\"><\/path><\/svg><svg style=\"fill: #999;color:#999\" class=\"arrow-unsorted-368013\" xmlns=\"http:\/\/www.w3.org\/2000\/svg\" width=\"10px\" height=\"10px\" viewBox=\"0 0 24 24\" version=\"1.2\" baseProfile=\"tiny\"><path d=\"M18.2 9.3l-6.2-6.3-6.2 6.3c-.2.2-.3.4-.3.7s.1.5.3.7c.2.2.4.3.7.3h11c.3 0 .5-.1.7-.3.2-.2.3-.5.3-.7s-.1-.5-.3-.7zM5.8 14.7l6.2 6.3 6.2-6.3c.2-.2.3-.5.3-.7s-.1-.5-.3-.7c-.2-.2-.4-.3-.7-.3h-11c-.3 0-.5.1-.7.3-.2.2-.3.5-.3.7s.1.5.3.7z\"\/><\/svg><\/span><\/span><\/span><\/a><\/span><\/div>\n<nav><ul class='ez-toc-list ez-toc-list-level-1 ' ><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-1\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Wahadlowiec_kosmiczny_czyli_space_shuttle_%E2%80%93_co_to_takiego\" title=\"Wahad\u0142owiec kosmiczny, czyli space shuttle \u2013 co to takiego?\">Wahad\u0142owiec kosmiczny, czyli space shuttle \u2013 co to takiego?<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-2\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Jak_dziala_wahadlowiec_kosmiczny\" title=\"Jak dzia\u0142a wahad\u0142owiec kosmiczny?\">Jak dzia\u0142a wahad\u0142owiec kosmiczny?<\/a><ul class='ez-toc-list-level-3' ><li class='ez-toc-heading-level-3'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-3\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Wahadlowiec_a_rakieta_i_samolot_kosmiczny_%E2%80%93_czym_sie_roznia\" title=\"Wahad\u0142owiec a rakieta i samolot kosmiczny \u2013 czym si\u0119 r\u00f3\u017cni\u0105?\">Wahad\u0142owiec a rakieta i samolot kosmiczny \u2013 czym si\u0119 r\u00f3\u017cni\u0105?<\/a><\/li><\/ul><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-4\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Jak_przebiegal_rozwoj_programow_promow_kosmicznych\" title=\"Jak przebiega\u0142 rozw\u00f3j program\u00f3w prom\u00f3w kosmicznych?\">Jak przebiega\u0142 rozw\u00f3j program\u00f3w prom\u00f3w kosmicznych?<\/a><ul class='ez-toc-list-level-3' ><li class='ez-toc-heading-level-3'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-5\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Enterprise_%E2%80%93_niedoskonaly_pionier\" title=\"Enterprise \u2013 niedoskona\u0142y pionier\">Enterprise \u2013 niedoskona\u0142y pionier<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-3'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-6\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Columbia_%E2%80%93_historyczny_sukces_i_poczatek_misji_wahadlowcow\" title=\"Columbia \u2013 historyczny sukces i pocz\u0105tek misji wahad\u0142owc\u00f3w\">Columbia \u2013 historyczny sukces i pocz\u0105tek misji wahad\u0142owc\u00f3w<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-3'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-7\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Challenger_%E2%80%93_amerykanskie_wahadlowce_nabieraja_rozpedu\" title=\"Challenger \u2013 ameryka\u0144skie wahad\u0142owce nabieraj\u0105 rozp\u0119du\">Challenger \u2013 ameryka\u0144skie wahad\u0142owce nabieraj\u0105 rozp\u0119du<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-3'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-8\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Buran_%E2%80%93_radziecka_kontra\" title=\"Buran \u2013 radziecka kontra\">Buran \u2013 radziecka kontra<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-3'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-9\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Endeavour_%E2%80%93_ostatni_prom_kosmiczny\" title=\"Endeavour \u2013 ostatni prom kosmiczny\">Endeavour \u2013 ostatni prom kosmiczny<\/a><\/li><\/ul><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-10\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#Dlaczego_wahadlowce_kosmiczne_z_programu_STS_juz_nie_lataja\" title=\"Dlaczego wahad\u0142owce kosmiczne z programu STS ju\u017c nie lataj\u0105?\">Dlaczego wahad\u0142owce kosmiczne z programu STS ju\u017c nie lataj\u0105?<\/a><\/li><\/ul><\/nav><\/div>\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-wahadlowiec-kosmiczny-czyli-space-shuttle-co-to-takiego\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Wahadlowiec_kosmiczny_czyli_space_shuttle_%E2%80%93_co_to_takiego\"><\/span>Wahad\u0142owiec kosmiczny, czyli <em>space shuttle<\/em> \u2013 co to takiego?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p><strong>Wahad\u0142owiec kosmiczny (ang. <em>space shuttle<\/em>) to statek kosmiczny, kt\u00f3ry sk\u0142ada si\u0119 z za\u0142ogowego lub bezza\u0142ogowego pojazdu kosmicznego wielokrotnego u\u017cytku (zwanego tak\u017ce orbiterem) oraz rakiet \u2013 no\u015bnej oraz pomocniczych. <\/strong>Promy kosmiczne rozwijane by\u0142y przez USA w ramach programu System Transportu Kosmicznego (STS) oraz przez ZSRR (wahad\u0142owiec Buran).<\/p>\n\n\n<style>\n    .promo_code_badge p { \n        margin-bottom: 0 !important;\n        margin-top: 0 !important;\n    }\n    .promo_code_badge {\n        border: 1px solid var( --brand-01 );\n        border-radius: 5px;\n        display: flex;\n        align-items: center;\n        flex-wrap: wrap;\n        flex-direction: column;\n        justify-content: flex-end;\n        \/* background-color: #fff; *\/\n    }\n    .promo_code_badge .promo_value {\n        align-self: flex-end;\n        font-size: 1.5rem;\n        font-weight: 600;\n        letter-spacing: .01em;\n        padding: 20px 15px;\n        color: var( --brand-01 );\n    }\n    .promo_code_badge .promo_value_text {\n        font-size: 12px;\n        color: #fff;\n        background: var( --brand-01 );\n        width: 100%;\n        text-align: center;\n    }\n    .promo_code_container {\n        gap: 15px;\n        grid-template-columns: 85px auto 215px;\n        padding: 25px;\n        border: 2px solid var(--brand-01);\n        border-radius: 10px;\n        align-items: center;\n    }\n   \n\n    .of__btn-container {\n        grid-area: button;\n        align-self: center;\n    }\n    .btn--promo {\n        display: flex;\n        height: 45px;\n        justify-content: center;\n        align-items: center;\n        border: 0;\n        padding: 8px;\n        -webkit-user-select: none;\n        user-select: none;\n        font-weight: 600;\n        color: #fff;\n        border-radius: 30px;\n        font-size: .875rem;\n        font-weight: 600;\n        line-height: 1.28571em;\n        letter-spacing: -.01em;\n        width: 100%;\n        position: relative;\n        background: none;\n    }\n    @media (min-width: 1024px) {\n        .of--row .of__btn {\n            margin-top: 0;\n        }\n\n    }\n    .btn--code.btn--promo.btn--code-animation:before {\n        animation: code-animation-green-before .5s ease-in-out;\n    }\n    .btn--code.btn--promo:before {\n        background-color: #fc473d;\n    }\n    .btn--code:after, .btn--code:before {\n        content: \"\";\n        position: absolute;\n        top: 0;\n        z-index: 5;\n    }\n    .btn--code:before {\n        width: 85%;\n        height: 100%;\n        left: 0;\n        border-top-left-radius: 30px;\n        border-bottom-left-radius: 30px;\n        transition: width .2s ease-out;\n    }\n    .btn--code>.btn__label {\n        width: 100%;\n        position: absolute;\n        z-index: 10;\n        top: 50%;\n        left: 50%;\n        transform: translate(-50%,-50%);\n    }\n    .btn--code>.btn__code {\n        background-color: initial;\n        border: 1px solid #cecece;\n        position: absolute;\n        top: 0;\n        left: 0;\n        text-align: right;\n        padding: 0 calc(15% - 24px) 0 16px;\n        width: 100%;\n        height: 100%;\n        line-height: 45px;\n        z-index: 0;\n        color: #000;\n        border-radius: 30px;\n        font-size: 1rem;\n        font-weight: 600;\n        letter-spacing: -.01em;\n    }\n    \/* .btn--code.btn--promo.btn--code-animation:after {\n        animation: code-animation-after .5s ease-in-out;\n    } *\/\n    .btn--code.btn--promo:after {\n        border-color: transparent transparent transparent #a5322c;\n        left: 85%;\n        width: 0;\n        height: 0;\n        border-style: solid;\n        border-width: 48px 0 0 35px;\n        transform: rotate(17deg);\n        transition: left .2s ease-out;\n        transform-origin: top left;\n        display: block;\n    }\n    .column-promo-button {\n        margin-left: auto;\n        width: 150px;\n    }\n    .promo_code_badge img {\n        width: 80px;\n        margin-left: 10px;\n        margin-right: 10px;\n    }\n    .promo_code_text span {\n        display: block;\n    }\n    .promo_code_text {\n        flex-basis: calc( 100% - 250px );\n        text-align: center;\n    }\n    @media (max-width: 523px) {\n        .column-promo-button {\n            margin: 0 auto;\n        }\n        .promo_code_container {\n            flex-wrap: wrap;\n            padding: 20px;\n            justify-content: center;\n        }\n        .promo_code_text {\n            flex-basis: calc( 100% );\n            text-align: center;\n        }\n    }\n\n<\/style>\n<div class=\"row\">\n    <div class=\"col-12\">\n        <div class=\"d-flex promo_code_container\">\n            <div class=\"promo_code_badge\">\n                                    <img decoding=\"async\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2022\/03\/obraz-10-12.png\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" class=\"lazyload\" style=\"--smush-placeholder-width: 1016px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1016\/870;\" \/>\n                                <span class=\"promo_value_text\">\n                    -75%                <\/span>\n            <\/div>\n            <div class=\"promo_code_text\">\n                <span class=\"mt-0 mb-0\" style=\"font-weight: bold;\">Kody rabatowe Morele<\/span>\n                <span class=\"mt-0 mb-0\" style=\"font-size: 0.9rem;\">Najlepsze promocje w jednym miejscu<\/span>\n            <\/div>\n            <div class=\"column-promo-button\">\n                <button class=\"of__btn btn--promo btn--code btn--code-animation\">\n                    <span class=\"of__label btn__label\">\n                        <a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/promocje\/kody-rabatowe-morele\/\">\n                            SPRAWD\u0179 KODY                        <\/a>\n                    <\/span>\n                    <span class=\"of__code btn__code\">-75%<\/span>\n                <\/button>\n            <\/div>\n        <\/div>\n    <\/div>\n<\/div>\n\n\n\n\n\n\n\n\n<p>Cele misji wahad\u0142owc\u00f3w kosmicznych by\u0142y r\u00f3\u017cnorodne, najcz\u0119\u015bciej dotyczy\u0142y jednak wynoszenia na orbit\u0119 oko\u0142oziemsk\u0105 i sprowadzania z niej r\u00f3\u017cnego rodzaju sztucznych satelit\u00f3w, sond i innych \u0142adunk\u00f3w. Zastosowania prom\u00f3w obejmowa\u0142y tak\u017ce prowadzenie obserwacji astronomicznych i eksperyment\u00f3w naukowych, transport za\u0142ogi na i ze stacji kosmicznej oraz dokonywanie napraw na orbicie oko\u0142oziemskiej.<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-jak-dziala-wahadlowiec-kosmiczny\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Jak_dziala_wahadlowiec_kosmiczny\"><\/span>Jak dzia\u0142a wahad\u0142owiec kosmiczny?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Podstawowym elementem wyposa\u017cenia wahad\u0142owca kosmicznego jest orbiter. Ten spe\u0142niaj\u0105cy funkcj\u0119 transportow\u0105, nieco przypominaj\u0105cy samolot modu\u0142 nie mo\u017ce sam wzbi\u0107 si\u0119 w powietrze \u2013 by umie\u015bci\u0107 go na orbicie, potrzebna jest wi\u0119c odpowiednio pot\u0119\u017cna rakieta no\u015bna oraz wyrzutnia. <strong>Celem lotu by\u0142o wzniesienie orbitera na wystarczaj\u0105co du\u017c\u0105 wysoko\u015b\u0107, by m\u00f3g\u0142 on tam szybowa\u0107, manewruj\u0105c jedynie za pomoc\u0105 kilku niewielkich wbudowanych silnik\u00f3w.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-6-1-1024x685.jpg\" alt=\"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych\" class=\"wp-image-7596 lazyload\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/685;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">Start ka\u017cdego wahad\u0142owca przyci\u0105ga\u0142 t\u0142umy ludzi<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<p>Prom kosmiczny nazywa si\u0119 statkiem wielokrotnego u\u017cytku, jednak nie wszystkie jego elementy mo\u017cna ponownie wykorzysta\u0107 po sprowadzeniu pojazdu na ziemi\u0119. Mo\u017cliwe to jest wy\u0142\u0105cznie w przypadku orbitera oraz cz\u0119\u015bci dodatkowych rakiet. G\u0142\u00f3wny zbiornik na paliwo jest jednorazowy \u2013 jest niszczony w atmosferze po odrzuceniu. <strong>Uwolniony orbiter szybuje po orbicie, a nast\u0119pnie stopniowo obni\u017ca lot, by ostatecznie powr\u00f3ci\u0107 na Ziemi\u0119 nienaruszony, l\u0105duj\u0105c na pasie startowym.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Izolacja termiczna wahad\u0142owca stanowi\u0142a nie lada wyzwanie dla in\u017cynier\u00f3w. Konieczno\u015b\u0107 pokrycia ni\u0105 najwa\u017cniejszych, bo najbardziej nara\u017conych na wysokie temperatury element\u00f3w, wi\u0105za\u0142a si\u0119 z wieloma problemami \u2013 od niedostatecznej jako\u015bci dostarczonych w tym celu materia\u0142\u00f3w po obowi\u0105zek monitorowania, jak reaguj\u0105 one w takich warunkach. Nawet drobny b\u0142\u0105d w tym aspekcie m\u00f3g\u0142 przes\u0105dzi\u0107 o unicestwieniu ca\u0142ej konstrukcji wskutek wybuchu.<\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-9-1-1024x681.jpg\" alt=\"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych nasa\" class=\"wp-image-7599 lazyload\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/681;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">Przygotowanie do ka\u017cdego startu zajmowa\u0142o mn\u00f3stwo czasu i wymaga\u0142o sporych nak\u0142ad\u00f3w finansowych<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<h3 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-wahadlowiec-a-rakieta-i-samolot-kosmiczny-czym-sie-roznia\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Wahadlowiec_a_rakieta_i_samolot_kosmiczny_%E2%80%93_czym_sie_roznia\"><\/span>Wahad\u0142owiec a rakieta i samolot kosmiczny \u2013 czym si\u0119 r\u00f3\u017cni\u0105?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h3>\n\n\n\n<p>Wahad\u0142owiec kosmiczny cz\u0119sto okre\u015blany jest mianem rakiety lub samolotu kosmicznego, wymiennie stosowanie tych nazw nie jest jednak uzasadnione. Dlaczego tak jest i na czym polegaj\u0105 r\u00f3\u017cnice? S\u0142owo \u201erakieta\u201d ma wiele definicji, najog\u00f3lniej jednak mo\u017cemy nim nazwa\u0107 niemal wszystko, co jest nap\u0119dzane silnikiem rakietowym. I cho\u0107 komponent ten umo\u017cliwia start wahad\u0142owca kosmicznego i wzniesienie si\u0119 go na orbit\u0119, raczej nie powinni\u015bmy nazywa\u0107 tego typu pojazdu rakiet\u0105. <strong>Okre\u015blenie to jest w ko\u0144cu zbyt nieprecyzyjne i nie oddaje z\u0142o\u017cono\u015bci procesu, jakim jest lot wahad\u0142owca kosmicznego.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Podobny problem generuje tak\u017ce nazywanie promu samolotem kosmicznym. Podstawowa r\u00f3\u017cnica w tym przypadku polega na sposobie, w jaki maszyny wznosz\u0105 si\u0119 w powietrze. By wahad\u0142owiec by\u0142 zdolny do lotu suborbitalnego, potrzebuje rakiety no\u015bnej, kt\u00f3ra pomo\u017ce mu wpierw osi\u0105gn\u0105\u0107 pierwsz\u0105 pr\u0119dko\u015b\u0107 kosmiczn\u0105. Dopiero po odczepieniu tego elementu konstrukcji orbiter swobodnie szybuje niczym samolot i podobnie jak on l\u0105duje na pasie startowym.<strong> Samolot kosmiczny za\u015b nie potrzebuje rakiety no\u015bnej ani wyrzutni, by wzbi\u0107 si\u0119 na orbit\u0119, wystarcz\u0105 mu warunki zwyk\u0142ego lotniska.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p><strong><em>Sprawd\u017a te\u017c: <\/em><\/strong><a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/ile-kosztuje-lot-w-kosmos\/\"><em><strong>Ile kosztuje lot w kosmos? Kto mo\u017ce polecie\u0107?<\/strong><\/em><\/a><\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-jak-przebiegal-rozwoj-programow-promow-kosmicznych\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Jak_przebiegal_rozwoj_programow_promow_kosmicznych\"><\/span>Jak przebiega\u0142 rozw\u00f3j program\u00f3w prom\u00f3w kosmicznych?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Nieustaj\u0105ca rywalizacja pomi\u0119dzy Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Zwi\u0105zkiem Radzieckim, dwiema najwi\u0119kszymi si\u0142ami militarnymi drugiej po\u0142owy XX wieku, cho\u0107 nie obejmowa\u0142a bezpo\u015brednich star\u0107, toczy\u0142a si\u0119 na wielu polach \u2013 od wojny kulturowej a\u017c po wy\u015bcig kosmiczny. To w\u0142a\u015bnie ten drugi nap\u0119dzi\u0142 rozw\u00f3j technologii s\u0142u\u017c\u0105cych eksploracji kosmosu. Pok\u0142osiem zimnowojennych stara\u0144 o dominacj\u0119 na orbicie oko\u0142oziemskiej s\u0105 mi\u0119dzy innymi wahad\u0142owce.<\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-5-1-1024x683.jpg\" alt=\"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych podb\u00f3j kosmosu\" class=\"wp-image-7600 lazyload\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/683;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">Promy kosmiczne stanowi\u0142y prawdziw\u0105 rewolucj\u0119 w podboju kosmosu<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<p><strong>W latach 60 NASA zacz\u0119\u0142a snu\u0107 plany stworzenia pojazdu kosmicznego wielokrotnego u\u017cytku<\/strong>, kt\u00f3ry nadawa\u0142by si\u0119 do transportu \u0142adunk\u00f3w podczas lot\u00f3w w kosmos. Pierwszy wahad\u0142owiec, <em>Columbia<\/em>, opu\u015bci\u0142 ameryka\u0144sk\u0105 ziemi\u0119 z zamiarem osi\u0105gni\u0119cia orbity dopiero w 1981 roku. W kolejnych latach do grona tych pojazd\u00f3w do\u0142\u0105cza\u0142y <em>Challenger<\/em>, <em>Discovery<\/em>, <em>Atlantis<\/em> i <em>Endeavour<\/em>. Swoje promy kosmiczne opracowywali r\u00f3wnie\u017c in\u017cynierowie radzieccy, jednak ZSRR zdecydowa\u0142 si\u0119 zbudowa\u0107 sw\u00f3j wahad\u0142owiec dopiero niemal\u017ce dekad\u0119 po wystrzeleniu przez NASA statku <em>Columbia<\/em>. Zobacz, kt\u00f3re z przyk\u0142ad\u00f3w tej technologii z ubieg\u0142ego wieku szczeg\u00f3lnie warto zna\u0107.<\/p>\n\n\n\n<h3 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-enterprise-niedoskonaly-pionier\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Enterprise_%E2%80%93_niedoskonaly_pionier\"><\/span><em>Enterprise<\/em> \u2013 niedoskona\u0142y pionier<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h3>\n\n\n\n<p>Fundamenty pod rozw\u00f3j programu wahad\u0142owc\u00f3w kosmicznych po\u0142o\u017cy\u0142 <em>Enterprise<\/em>. Statek ten zupe\u0142nie nie nadawa\u0142 si\u0119 do wyniesienia na orbit\u0119 z powodu braku os\u0142on termicznych i funkcjonalnych silnik\u00f3w. Nie takie jednak by\u0142o jego przeznaczenie \u2013 prom <strong>wykorzystano wy\u0142\u0105cznie do test\u00f3w l\u0105dowania w atmosferze<\/strong>. Udane loty orbitera (z pok\u0142adu samolotu Jumbo Jet) przeprowadzono w 1977 roku. Brak odpowiedniego wyposa\u017cenia uniemo\u017cliwi\u0142 <em>Enterprise<\/em> dalszy podb\u00f3j niebios \u2013 nie zdecydowano si\u0119 na przystosowanie go do lot\u00f3w orbitalnych ze wzgl\u0119du na brak funduszy. Nie znaczy to jednak, \u017ce nie odegra\u0142 on wa\u017cnej roli w historii aeronautyki. Zach\u0119ceni udanym przebiegiem lot\u00f3w in\u017cynierowie zaadaptowali koncept <em>Enterprise<\/em> do stworzenia wielu p\u00f3\u017aniejszych projekt\u00f3w, przede wszystkim innych wahad\u0142owc\u00f3w kosmicznych.<\/p>\n\n\n\n<p><strong><em>Sprawd\u017a te\u017c: <a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/galaktyki-czym-sa-nowe-galaktyki-najciekawsze-i-najodleglejsze\/\">Galaktyki \u2013 czym s\u0105? Nowe galaktyki, najciekawsze i najodleglejsze<\/a><\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n<h3 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-columbia-historyczny-sukces-i-poczatek-misji-wahadlowcow\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Columbia_%E2%80%93_historyczny_sukces_i_poczatek_misji_wahadlowcow\"><\/span><em>Columbia<\/em> \u2013 historyczny sukces i pocz\u0105tek misji wahad\u0142owc\u00f3w<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h3>\n\n\n\n<p><em>Columbia<\/em>, w odr\u00f3\u017cnieniu od<em> Enterprise<\/em>, by\u0142a pierwszym ca\u0142kowicie funkcjonalnym wahad\u0142owcem. Jej pierwszy lot, rozpoczynaj\u0105cy w USA loty wahad\u0142owc\u00f3w, mia\u0142 miejsce 12 kwietnia 1981. Dzie\u0144 ten nie by\u0142 przypadkowy, gdy\u017c wi\u0105za\u0142 si\u0119 z wydarzeniem wa\u017cnym dla historii lot\u00f3w kosmicznych \u2013 to <strong>w\u0142a\u015bnie tego dnia 20 lat wcze\u015bniej po raz pierwszy polecia\u0142 w kosmos cz\u0142owiek, Jurij Gagarin<\/strong>. Na przestrzeni 22 lat wahad\u0142owiec <em>Columbia<\/em> wykona\u0142 28 lot\u00f3w. Ostatni, przeprowadzony w 2003 roku, zako\u0144czy\u0142 si\u0119 katastrof\u0105, w kt\u00f3rej \u015bmier\u0107 ponios\u0142o siedmioro cz\u0142onk\u00f3w za\u0142ogi. Do wypadku dosz\u0142o wskutek uszkodzenia izolacji termicznej statku.<\/p>\n\n\n\n<h3 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-challenger-amerykanskie-wahadlowce-nabieraja-rozpedu\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Challenger_%E2%80%93_amerykanskie_wahadlowce_nabieraja_rozpedu\"><\/span><em>Challenger<\/em> \u2013 ameryka\u0144skie wahad\u0142owce nabieraj\u0105 rozp\u0119du<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h3>\n\n\n\n<p>Wahad\u0142owiec <em>Challenger<\/em> by\u0142 dla NASA kolejnym prze\u0142omowym dokonaniem. Start promu mia\u0142 miejsce 4&nbsp;kwietnia 1983 roku \u2013 to w\u0142a\u015bnie <strong>wtedy po raz pierwszy w historii lot\u00f3w tymi pojazdami przeprowadzono kosmiczny spacer<\/strong>. W czasie swojej s\u0142u\u017cby wahad\u0142owiec wykona\u0142 \u0142\u0105cznie 10 lot\u00f3w. Dalsz\u0105 eksploatacj\u0119 promu <em>Challenger<\/em> powstrzyma\u0142a katastrofa, kt\u00f3rej uleg\u0142 on 28 stycznia 1986. Do tragedii, w kt\u00f3rej zgin\u0119\u0142o siedem os\u00f3b, dosz\u0142o w 73 sekundzie od startu, wskutek uszkodzenia silnik\u00f3w.<\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-3-1-1024x573.jpg\" alt=\"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych emerytura\" class=\"wp-image-7601 lazyload\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/573;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">Czy promy zas\u0142u\u017cenie odesz\u0142y na emerytur\u0119? Niekt\u00f3rzy uwa\u017caj\u0105, \u017ce nie<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<h3 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-buran-radziecka-kontra\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Buran_%E2%80%93_radziecka_kontra\"><\/span><em>Buran<\/em> \u2013 radziecka kontra<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h3>\n\n\n\n<p><em>Buran<\/em> stanowi\u0142 swoist\u0105 <strong>sowieck\u0105 odpowied\u017a na post\u0119py ameryka\u0144skiego programu wahad\u0142owc\u00f3w<\/strong>. Podobnie jednak, jak swoje zachodnie odpowiedniki, nie by\u0142 wolny od krytyki ze strony os\u00f3b w\u0105tpi\u0105cych w jego op\u0142acalno\u015b\u0107. <em>Buran<\/em> na pierwszy rzut oka jest nieodr\u00f3\u017cnialny od ameryka\u0144skich wahad\u0142owc\u00f3w i wieloma detalami nawi\u0105zuje do projekt\u00f3w NASA, tego samego nie mo\u017cna powiedzie\u0107 jednak o jego wewn\u0119trznej konstrukcji. By\u0142 pierwszym i ostatnim radzieckim wahad\u0142owcem \u2013 jedyny lot tej maszyny (bezza\u0142ogowy) odby\u0142 si\u0119 15 listopada 1988 roku. Do startu u\u017cyto sowieckiej rakiety na paliwo ciek\u0142e, <em>Energii<\/em>.<\/p>\n\n\n\n<h3 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-endeavour-ostatni-prom-kosmiczny\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Endeavour_%E2%80%93_ostatni_prom_kosmiczny\"><\/span><em>Endeavour<\/em> \u2013 ostatni prom kosmiczny<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h3>\n\n\n\n<p><em>Endeavour<\/em> po raz pierwszy dosi\u0119gn\u0105\u0142 orbity 7 maja 1992 roku. Mia\u0142 by\u0107 maszyn\u0105, kt\u00f3r\u0105 NASA ostatecznie zamknie program STS. I cho\u0107 ostatni lot w ramach projektu wykona\u0142 wahad\u0142owiec <em>Atlantis<\/em>, <em>Endeavour<\/em> <strong>zd\u0105\u017cy\u0142 uko\u0144czy\u0107 25 udanych, niekiedy niezwykle istotnych misji<\/strong>. By\u0142y to na przyk\u0142ad przeprowadzanie prac serwisowych na Teleskopie Hubble&#8217;a czy rozbudowa Mi\u0119dzynarodowej Stacji Kosmicznej. Cho\u0107 po katastrofie <em>Columbii<\/em> program STS powoli zamykano, misje <em>Endeavour<\/em> do 2011 roku pokaza\u0142y niejako, \u017ce wahad\u0142owce kosmiczne nie powiedzia\u0142y jeszcze ostatniego s\u0142owa.<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\" id=\"h-dlaczego-wahadlowce-kosmiczne-z-programu-sts-juz-nie-lataja\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Dlaczego_wahadlowce_kosmiczne_z_programu_STS_juz_nie_lataja\"><\/span>Dlaczego wahad\u0142owce kosmiczne z programu STS ju\u017c nie lataj\u0105?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Wiele os\u00f3b uwa\u017ca, \u017ce po ostatecznym porzuceniu dalszego rozwijania programu STS przez NASA na pocz\u0105tku zesz\u0142ej dekady, epoka wahad\u0142owc\u00f3w zako\u0144czy\u0142a si\u0119 na dobre i we wsp\u00f3\u0142czesnych misjach nie ma miejsca dla tych maszyn. Dlaczego? Powod\u00f3w jest kilka.<strong> Przede wszystkim chodzi o wysokie koszty, z kt\u00f3rymi wi\u0105za\u0142 si\u0119 ka\u017cdy lot promu kosmicznego.<\/strong> Cho\u0107 w za\u0142o\u017ceniu technologia ta mia\u0142a obni\u017cy\u0107 wydatki potrzebne na przeprowadzenie lotu ze wzgl\u0119du na &#8222;wielorazowo\u015b\u0107&#8221; orbitera, konieczno\u015b\u0107 przystosowania promu do lotu znacz\u0105co podnosi\u0142a ostateczn\u0105 sum\u0119 koszt\u00f3w misji. Sama ponowna budowa zbiornika jednorazowego u\u017cytku oraz uzupe\u0142nienie paliwem by\u0142y do\u015b\u0107 tanie \u2013 to, co najbardziej poch\u0142ania\u0142o czas i zasoby, to przygotowanie wahad\u0142owca do lotu za\u0142ogowego i jego konserwacja.<\/p>\n\n\n\n<figure class=\"wp-block-image size-large\"><img decoding=\"async\" data-src=\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-8-1-1024x659.jpg\" alt=\"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych astronauci\" class=\"wp-image-7602 lazyload\" src=\"data:image\/gif;base64,R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==\" style=\"--smush-placeholder-width: 1024px; --smush-placeholder-aspect-ratio: 1024\/659;\" \/><figcaption class=\"wp-element-caption\">To w\u0142a\u015bnie te maszyny sprawi\u0142y, \u017ce wielu ludzi chcia\u0142o zosta\u0107 astronautami<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n<p>Innym problemem programu lot\u00f3w z wykorzystaniem wahad\u0142owc\u00f3w okaza\u0142 si\u0119 <strong>spadek zaufania do tych pojazd\u00f3w po katastrofach<em> Columbii<\/em> i <em>Challengera<\/em>.<\/strong> Wypadki te stanowi\u0105 ledwo jeden procent wszystkich lot\u00f3w zrealizowanych w historii programu, jednak ich oddzia\u0142ywanie by\u0142o na tyle silne, \u017ce trwale zmieni\u0142o spos\u00f3b postrzegania prom\u00f3w kosmicznych jako \u015brodka transportu za\u0142ogi. Nale\u017cy tak\u017ce wspomnie\u0107, \u017ce \u017caden ze starych prom\u00f3w nie jest obecnie przystosowany do pracy \u2013 wi\u0119kszo\u015b\u0107 z nich znajduje si\u0119 w muzeach lub nieczynnych hangarach. <strong>Przywr\u00f3cenie ich do stanu u\u017cyteczno\u015bci wymaga\u0142oby kompleksowych, niezwykle kosztownych modernizacji i napraw, zupe\u0142nie nieop\u0142acalnych w erze transportowych i za\u0142ogowych kapsu\u0142, takich jak Dragon czy Sojuz najnowszej generacji.<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>Ze wzgl\u0119du na te i wiele innych powod\u00f3w, trudno wieszczy\u0107 starym wahad\u0142owcom powr\u00f3t do czynnej s\u0142u\u017cby. Mimo to bez dw\u00f3ch zda\u0144 zas\u0142uguj\u0105 one na docenienie \u2013 stanowi\u0105 w ko\u0144cu niezwykle istotny etap w historii eksploracji kosmosu i to w\u0142a\u015bnie na podstawie ich wad i zalet tw\u00f3rcy wielu wsp\u00f3\u0142czesnych kosmicznych pojazd\u00f3w opracowuj\u0105 swoje koncepty. Czas poka\u017ce, czy projekty nowoczesnych wahad\u0142owc\u00f3w wezm\u0105 pod uwag\u0119 b\u0142\u0119dy poprzednik\u00f3w i przywr\u00f3c\u0105 promom dawn\u0105 pozycj\u0119.<\/p>\n\n\n\n<p><strong><em>Sprawd\u017a te\u017c: <\/em><\/strong><a href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/program-buran-radziecki-program-wahadlowcow\/\"><em><strong>Program Buran \u2013 radziecki program wahad\u0142owc\u00f3w<\/strong><\/em><\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Wahad\u0142owce to bez dw\u00f3ch zda\u0144 jedne z najbardziej rozpoznawalnych przyk\u0142ad\u00f3w technologii kosmicznej. Ale jak one w\u0142a\u015bciwie dzia\u0142aj\u0105? Dowiedz si\u0119, czym s\u0105 wahad\u0142owce i jak pomaga\u0142y zdobywa\u0107 kosmos. Wahad\u0142owiec kosmiczny, czyli space shuttle \u2013 co to takiego? Wahad\u0142owiec kosmiczny (ang. space shuttle) to statek kosmiczny, kt\u00f3ry sk\u0142ada si\u0119 z za\u0142ogowego lub bezza\u0142ogowego pojazdu kosmicznego wielokrotnego u\u017cytku [&hellip;]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":7594,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"footnotes":""},"categories":[5],"tags":[31],"class_list":["post-7592","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-technologia","tag-nauka"],"acf":[],"yoast_head":"<!-- This site is optimized with the Yoast SEO Premium plugin v22.9 (Yoast SEO v24.2) - https:\/\/yoast.com\/wordpress\/plugins\/seo\/ -->\n<title>Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne &#8211; Scroll<\/title>\n\n\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/\" \/>\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\t\n\t\n\t\n\n\n\n\n\n\t\n\t\n\t\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/\"},\"author\":{\"name\":\"Konrad Kasprzycki\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/person\/c6ee2053cf9489ffc406f9abb8a8b1ce\"},\"headline\":\"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne\",\"datePublished\":\"2023-04-06T04:27:05+00:00\",\"dateModified\":\"2024-05-15T06:14:36+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/\"},\"wordCount\":1765,\"commentCount\":2,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#primaryimage\"},\"thumbnailUrl\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg\",\"keywords\":[\"Nauka\"],\"articleSection\":[\"Technologia\"],\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"CommentAction\",\"name\":\"Comment\",\"target\":[\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#respond\"]}],\"copyrightYear\":\"2023\",\"copyrightHolder\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization\"}},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/\",\"name\":\"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne &#8211; Scroll\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#website\"},\"primaryImageOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#primaryimage\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#primaryimage\"},\"thumbnailUrl\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg\",\"datePublished\":\"2023-04-06T04:27:05+00:00\",\"dateModified\":\"2024-05-15T06:14:36+00:00\",\"description\":\"Dowiedz si\u0119, czym s\u0105 wahad\u0142owce i jak zdobywa\u0142y kosmos. Wahad\u0142owce to jedne z najbardziej rozpoznawalnych przyk\u0142ad\u00f3w technologii kosmicznej.\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/\"]}]},{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#primaryimage\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg\",\"contentUrl\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg\",\"width\":1200,\"height\":800,\"caption\":\"nasa prom\"},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Strona g\u0142\u00f3wna\",\"item\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#website\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/\",\"name\":\"Scroll\",\"description\":\"Blog Scroll Morele\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization\"},\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":{\"@type\":\"PropertyValueSpecification\",\"valueRequired\":true,\"valueName\":\"search_term_string\"}}],\"inLanguage\":\"pl-PL\"},{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization\",\"name\":\"Morele Sp. z o.o.\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/\",\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/logo\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/05\/1200x627.png\",\"contentUrl\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/05\/1200x627.png\",\"width\":1200,\"height\":627,\"caption\":\"Morele Sp. z o.o.\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/logo\/image\/\"},\"sameAs\":[\"https:\/\/www.facebook.com\/morele.net\",\"https:\/\/x.com\/morele_net\",\"https:\/\/www.youtube.com\/user\/MoreleTV\"]},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/person\/c6ee2053cf9489ffc406f9abb8a8b1ce\",\"name\":\"Konrad Kasprzycki\",\"url\":\"https:\/\/scroll.morele.net\/redaktor\/konrad-kasprzycki\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO Premium plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne &#8211; Scroll","description":"Dowiedz si\u0119, czym s\u0105 wahad\u0142owce i jak zdobywa\u0142y kosmos. Wahad\u0142owce to jedne z najbardziej rozpoznawalnych przyk\u0142ad\u00f3w technologii kosmicznej.","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/","og_locale":"pl_PL","og_type":"article","og_title":"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne","og_description":"Wahad\u0142owce to bez dw\u00f3ch zda\u0144 jedne z najbardziej rozpoznawalnych przyk\u0142ad\u00f3w technologii kosmicznej. Ale jak one w\u0142a\u015bciwie dzia\u0142aj\u0105? Dowiedz si\u0119, czym s\u0105","og_url":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/","og_site_name":"Scroll","article_publisher":"https:\/\/www.facebook.com\/morele.net","article_published_time":"2023-04-06T04:27:05+00:00","article_modified_time":"2024-05-15T06:14:36+00:00","og_image":[{"width":1200,"height":800,"url":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg","type":"image\/jpeg"}],"author":"Konrad Kasprzycki","twitter_card":"summary_large_image","twitter_creator":"@morele_net","twitter_site":"@morele_net","twitter_misc":{"Napisane przez":"Konrad Kasprzycki","Szacowany czas czytania":"10 minut"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/"},"author":{"name":"Konrad Kasprzycki","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/person\/c6ee2053cf9489ffc406f9abb8a8b1ce"},"headline":"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne","datePublished":"2023-04-06T04:27:05+00:00","dateModified":"2024-05-15T06:14:36+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/"},"wordCount":1765,"commentCount":2,"publisher":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization"},"image":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg","keywords":["Nauka"],"articleSection":["Technologia"],"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#respond"]}],"copyrightYear":"2023","copyrightHolder":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization"}},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/","name":"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne &#8211; Scroll","isPartOf":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#website"},"primaryImageOfPage":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#primaryimage"},"image":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg","datePublished":"2023-04-06T04:27:05+00:00","dateModified":"2024-05-15T06:14:36+00:00","description":"Dowiedz si\u0119, czym s\u0105 wahad\u0142owce i jak zdobywa\u0142y kosmos. Wahad\u0142owce to jedne z najbardziej rozpoznawalnych przyk\u0142ad\u00f3w technologii kosmicznej.","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/"]}]},{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#primaryimage","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg","contentUrl":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/07\/space-shuttle-2-1.jpg","width":1200,"height":800,"caption":"nasa prom"},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/technologia\/wszystko-o-wahadlowcach-kosmicznych-najslynniejsze-wahadlowce-kosmiczne\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona g\u0142\u00f3wna","item":"https:\/\/scroll.morele.net\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Wszystko o wahad\u0142owcach kosmicznych. Najs\u0142ynniejsze wahad\u0142owce kosmiczne"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#website","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/","name":"Scroll","description":"Blog Scroll Morele","publisher":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/scroll.morele.net\/?s={search_term_string}"},"query-input":{"@type":"PropertyValueSpecification","valueRequired":true,"valueName":"search_term_string"}}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#organization","name":"Morele Sp. z o.o.","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/logo\/image\/","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/05\/1200x627.png","contentUrl":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-content\/uploads\/2021\/05\/1200x627.png","width":1200,"height":627,"caption":"Morele Sp. z o.o."},"image":{"@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/logo\/image\/"},"sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/morele.net","https:\/\/x.com\/morele_net","https:\/\/www.youtube.com\/user\/MoreleTV"]},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/scroll.morele.net\/#\/schema\/person\/c6ee2053cf9489ffc406f9abb8a8b1ce","name":"Konrad Kasprzycki","url":"https:\/\/scroll.morele.net\/redaktor\/konrad-kasprzycki\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7592","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/users\/23"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=7592"}],"version-history":[{"count":6,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7592\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":44315,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7592\/revisions\/44315"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/media\/7594"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=7592"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=7592"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/scroll.morele.net\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=7592"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}